85 лет Брестской области

Чалавек заезджы можа сказаць ці напісаць “Жыцін”. Тутэйшы так ніколі не прамовіць і нават не падумае, бо знае, што спрадвеку было ў сяла старое імя – Жыцінь. Назва ў паселішча не толькі вельмі даўняя, але і даволі рэдкая (на зямлі існуюць яшчэ толькі парачка Жыціняў: на Ровеншчыне і Магілёўшчыне). У гэтым слове выразна гучыць імя Жыценя – духа-гаспадара хлебных палёў. Прашчуры верылі, быццам паганскі бог “дае жыта”, а значыцца, аснову і працяг жыцця ўсяму роду. Так ці інакш, жыцінцы заўсёды былі дзецьмі зямлі, прысвячалі ёй сваю мазолістую працу. А яшчэ – шчырыя вершы, як тое рабіў паэт, нараджэнец гэтага сяла Іван Кускевіч (1930 – 1996). Альбо, як гэта дасюль робіць паэт Іван Арабейка, што мае лецішча ў Жыціні, дзе з асаблівым натхненнем пішацца пра жыццё, малую радзіму, хлеб, выпеставаны мацярынскімі рукамі ў хаце, дзе з ранку сонечна заўжды было…

Бакуны і тры сыны

У апошняй вясковай хаце жыве найстарэйшая жыхарка Вера Бакун, якая прыйшла на свет яшчэ да вайны.

– Тут нарадзілася, тут і замуж пайшла – з аднаго канца сяла ў другі канец за свайго Сашу, – гаворыць Вера Фёдараўна ды горка ўздыхае. – На жаль, яго ўжо няма на зямлі… у зямлі ён, успамінаю дый плачу… Аднак я не адна – сын Алег даглядае. Ён калісь працаваў у гаргазе, а, як захварэла, стаў маёй апорай.

Між тым, Алег Аляксандравіч не сядзеў без справы – ладзіў печ, каб маме было яшчэ больш цёпла. А тая нетаропка прыгадвала дзяцінства, апаленае вайной:

– Пра сённяшні ранак магу і не ўспомніць, а пра мінулае не забываецца. Як немцы прыйшлі, рознае было…

Згадвае жанчына, як тата схованку зрабіў, каб дзеці ратаваліся ў зямлі; як маладзенькі нямецкі салдат іх, малых, цукеркамі частаваў, а сам плакаў, успамінаючы сваіх “кіндэраў”, якіх пакінуў у Германіі, ды скрушна гаварыў: “Хіба ж мне гэтая вайна патрэбна!..”

У памяці Веры Фёдараўны і той чорны дзень, калі 27 кастрычніка 1942 года за сялом грымелі стрэлы. Не, мясцовых карнікі не павялі да вырытай яміны. Сагналі туды перасяленцаў-“усходнікаў”. Жыў і ў Верчынай сям’і хлопчык-пастушок, быў ён “з рускіх”. Прыгнаў у абед кароў з лугоў. Яму жыцінец, якога каты накіравалі збіраць “усходнікаў”, перадаў вестку: маўляў, ідзі ў школу, там сход будзе, вашых перапішуць ды адпусцяць з богам. Цётка Наста, Верчына матуля, пастушку бутэлечку малака працягнула, сказала ласкава: “Ты бяры, бяры, мо не адразу адпусцяць, мо затрымаюць да ночы, а ты ж галодным не будзеш”. Хлопчык той не вярнуўся. І ніхто не вярнуўся. Толькі адна жанчына з немаўляткам паспела на школьным даху схавацца. Астатнія – і жывыя, і мёртвыя – паляцелі ў яму. А потым закапалі і мёртвых, і жывых. Гэтак стала менш жыцця ў Жыціні…

67 гадоў старажыл адпрацавала ў калгасе. Цяпер гаворыць, гартаючы сямейны альбом:

– Вывучылася на заатэхніка, фермай кіравала. Жызнь мая была ў трудах, у беднасці, у клопаце. А цяпер інакш, эх, вярнуліся б гады маладыя, працавала б дзень і ноч. Діткі нашы жывуць дай бог кожнаму.

Жанчына нарадзіла, выгадавала з мужам-кавалём Аляксандрам Герасімавічам трох сыноў Аляксандра, Алега ды Віталя. Тыя кожны сваю лінію праклаў у радаводзе – мае бабуля Вера сем унукаў і тузін праўнукаў. А яшчэ мае веру ў жыццё і Бога, таму і папрасіла на развітанне гарэзліва, быццам маладая:

– Вы да мяне яшчэ прыязджайце, калі мне споўніцца… 118 год!

Дубіны і тры дачкі

Іх сядзіба на другім канцы вёскі. Тры туі Іван Мікітавіч і Любоў Дзмітрыеўна Дубіны пасадзілі ў гонар дочак, якімі вельмі ганарацца. Адсюль, з жыцінскага сямейнага гнязда, яны вылецелі ў вялікі свет. Ларыса Марчук прывязана да зямлі, два дзясяткі гадоў адпрацавала галоўным аграномам у ААТ “Арэпічы”, а зараз вопытны спецыяліст шчыруе ў “Вазнясенскім”, дзе клапоціцца пра ўрадлівасць роднай зямлі. Сярэдняя Алена Свірыдава працуе ў райвыканкаме ў аддзеле архітэктуры, будаўніцтва і ЖКГ, а Ганна Плытнік паспяхова ўзначальвае сельгаставарыства “Рагазнянскі”. Мама, згадваючы малодшую дачку, дасюль цешыцца:

– Ёй з маленства было ўсё цікава. Вы б толькі бачылі, як Аня са мной працавала на ферме, а затым яшчэ і з бацькам на трактары ці на “Ніве” абрабляла калгасныя нівы!

Ад такіх працавітых бацькоў, вядома, і род пайшоў увішны. Іван Мікітавіч – вядомы камбайнер, як сам гаворыць, “55 гадоў як за плечы закінуў”, шчыруючы на тэхніцы. Успамінае, як з маладым запалам і свае палеткі абрабляў, і іншым гаспадаркам дапамагаў, у тым ліку на Віцебшчыне, дзе сыходзяцца ў трохкутніку межы Беларусі, Латвіі і Расіі. А яшчэ – стажыраваўся ў ГДР, дзе камбайнер з Жыціня з напарнікам Аляксандрам Саўчуком і сябе паказалі, і на іншых паглядзелі.

Дубіны ніколечкі не шкадуюць аб пражытых гадах. Бо яны прайшлі, як пісаў паэт, у асаблівых, гаючых мясцінах, дзе шмат аднакаранёвых слоў:

 Жыцінь – ад слоў “жыццё” і “жыць”,  
А мо ад “жыта” ці “жытнёвы”?  
Яны той корань і аснова,  
Чым людзі ўмеюць даражыць. 

А мы рухаемся далей, у Сакалова, каб даведацца, чым жа даражаць у гэтай вёсцы.

Анатоль БЕНЗЯРУК
Фота аўтара

Больше новостей о своем районе и городе Жабинка можно найти в нашем Телеграм-канале по ссылке https://t.me/selsk_prav

Popularity: 1%

Хто пабывае ў вёсцы з такой незвычайнай назвай, міжволі будзе вымушаны пагадзіцца з расійскім генералам і этнографам Паўлам Баброўскім, які ў 1860 годзе называў Алізараў Стаў “адным з цікавейшых месцаў Гродзенскай губерні”. А за два стагоддзі да Баброўскага мясцовымі краявідамі выпала любавацца паслу Бернгарду Танеру, які ў верасні 1678 года вяртаўся праз Алізараў Стаў з Масквы, дзе дыпламат разам з князем Радзівілам вырашаў пытанні вайны і міру. Ухвальваў славутасці гэтага краю і знакаміты Юзаф Крашэўскі (1812 – 1887), чыё імя ўнесена ў Кнігу рэкордаў Гінеса як самага пладавітага пісьменніка, што пісаў гусіным пяром. Галоўнай візітоўкай Алізарава Става некалі былі рэшткі манастыра, ад якога, на жаль, не засталося цяпер і следу. Затое гаючым паветрам, спрыяльным чалавеку, можна падыхаць і сёння, а яшчэ – сустрэцца з цікавымі людзьмі.

Ёсць утульнасць у вясковай хаце

Стаўцы (гэтак з націскам на апошні склад заве сябе тутэйшы люд) – людзі надзвычай гасцінныя, ёсць у іх свая разыначка. Некалі вёска была вельмі спеўная: гармонікі і гітары гучалі ў многіх дварах. Цяпер, на жаль, галасоў паменела, але ж народныя традыцыі маюць працяг.

Хараство пануе ў хаце вясковай старасты Людмілы Іскрыцкай. Яна сапраўды людзям мілая.

– У нас яна сапраўды актыўная жанчына, усім памагае, перажывае за вёску, хочацца Людзе, каб вёска жыла! – гавораць сяброўкі Кацярына Васільеўна і Ларыса Мікалаеўна.

І ім хочацца верыць, бо нездарма ж чатыры гады таму стаўцы аказалі давер Людміле Іванаўне прадстаўляць свае інтарэсы, даносіць свае праблемы да тых, хто можа іх вырашаць.

Было, напрыклад, такое: старажытную вёску раптам “перайменавалі”. На аўтобусным прыпынку на дарозе паміж Жабінкай і Каменцам недарэчна пазначылі “Алізараў Стан”. Некаторыя вадзіцелі маршрутак нават адмаўляліся спыняцца, бо ў іх графіку не значыўся такі прыпынак. Цяпер, як і патрэбна, чытаем “Алізараў Стаў” – пытанне вырашана, праблема знята!

Стаялі на парадку дня шматгрузныя аўтамабілі, што, парушаючы хуткасны рэжым, перавозяць у сезон цукровыя буракі і жамерыны, пры гэтым пагаршаецца стан гравійнай дарогі. Просьба, агучаная старастай перад кіраўніцтвам, таксама тэрмінова вырашана.

Жанчына любіць не толькі парадак, але і прыгажосць. Для гэтага дастаткова пераступіць парог утульнага дома. Бабуля Надзея Яканюк была знанай вышывальніцай. Уменні, любоў да мастацтва перадала сваёй дачцэ Любові Сахарчук, а тая – сваёй дачцэ, нашай гераіні.

Колькі сябе памятае Людміла Іванаўна, яна вышывала крыжыкам, нават вясельны ручнік з ластаўкамі, галубамі, лебядзямі ўласнаручна стварыла, як пакахала свайго Дзмітрыя, а зараз ужо 50-ы ручнік у працы! Вось толькі навыкі, набытыя ад бабулі і мамы, перадаваць пакуль няма каму: у сям’і расце сын Раман, які прысвяціў сябе чыгунцы. Рома – матулін гонар, нядаўна з чэмпіяната па плаванні Брэсцкага аддзялення чыгункі прывёз дыплом пераможцы. Хто ведае, як жыццё складзецца, мо 50-ы ручнік таксама стане вясельным?..

А на двары гожа і крэатыўна

Калі Людміла Іскрыцкая ўвесь век жыве ў Алізаравым Ставе, дык суседка Іна Раманоўская перасялілася сюды з Брэсцкага раёна ўсяго пяць гадоў назад, бо знайшла ў такой незвычайнай вёсцы шчасце. Гэта была ўдарная пяцігодка! Разам з мужам, былым ваенным Вадзімам Іванавічам, які пакарыў сэрца клопатам, дабрынёй і, канечне, каханнем, яна стварыла сапраўдны філіял рая на зямлі.

– Адчула гаючае паветра цудоўных мясцін, тут нават дыхаецца па-асабліваму, – гаворыць Іна Мікалаеўна.

Свае вырабы яна стварае з прыродных матэрыялаў, у ход ідзе ўсё, чым лес багаты. Потым на падворку лясныя рэчы ператвараюцца ў цікавыя вырабы. Выглядае гэта вельмі крэатыўна. Не забываюць Іна Мікалаеўна ды Вадзім Іванавіч і зямельцы пакланіца, таму да першых замаразкаў на градках – ураджайна, а заполлі поўняцца шчодрымі запасамі.

“І яркі ордэн на грудзях”

Старастай Людміла Іскрыцкая стала пасля Аляксея Юхімука. Аляксей Мікалаевіч сорак гадоў адпрацаваў вадзіцелем у шпіталёўскім калгасе “Усход”. З нагоды хуткага Дня аўтамабіліста і дарожніка павіншавалі яго з набліжэннем свята. Пра свой працоўны шлях ён гаворыць неахвотна:

– Усё ёсць у граматах, бывала, бака бензіну, разлічанага на 170 літраў, не хапала. Працавалі па гаспадарцы; як асфальт вазілі, і тут без мяне ды маёй машыны не абыходзілася.

Як вынік – высокае ўрадавае прызнанне заслуг працаўніка, аддадзенага сваёй справе. Яно выразілася ў ордэне Працоўнай Славы, што ўпрыгожыў яго грудзі.

Паміж 1993 і 2020 гадамі Аляксей Юхімук быў статастай у роднай вёсцы. Пра ім яшчэ 14 год таму Алізараў Стаў стаў першым невялікім населеным пунктам у раёне, куды прыйшоў прыродны газ. У той час нават многія аграгарадкі чакалі сваёй чаргі, а жыхары Алізарава Става, праз які некалі рухаліся паслы, князі і пісьменнікі, ужо маглі карыстацца гарадскімі дабротамі. Таму не дзіўна, што стаўцамі жадаюць станавіцца гараджане…

Нам жа прыйшоў час вяртацца ў горад, каб праз пэўны час зноў завітаць у вёску, што носіць “жыццёвае” імя. Здагадаліся? Едзем у Жыцінь!

Анатоль БЕНЗЯРУК
Фота аўтара

Больше новостей о своем районе и городе Жабинка можно найти в нашем Телеграм-канале по ссылке https://t.me/selsk_prav

Popularity: 1%

Сегодня, 25 октября, в городском парке города-спутника была заложена памятная аллея в честь 85-летия Брестской области и 80-летия освобождения Беларуси от немецко-фашистских захватчиков.
65 саженцев ели и 48 гибискусов сегодня привезли в парк жабинковские коммунальники из соседнего, Кобринского, района.
Принять участие в закладке памятной аллеи вызвались председатель райисполкома Андрей Кузьмич, его заместители, депутатский корпус во главе с председателем Андреем Юрутем, командир 48-го отдельного батальона радиоэлектронной борьбы (Брест) Вадим Шкода, руководители предприятий, организаций и учреждений Жабинковского района, представители Брестской пограничной группы.

Помочь в этом благородном деле приехали учащиеся-«миротворцы» из Старосельской школы, воспитанники военно-патриотического клуба «Багратион» , патриотического класса из СШ №3, а также юные «лесовички» из Ракитницкой школы.

Символично, что в 80-летию годовщину освобождения Беларуси от немецко-фашистских захватчиков высаженные ели сформировали собой рисунок пятиконечной звезды. А еще спустя десятилетия наши потомки со снимков с высоты птичьего полета в городском парке увидят живой вечнозеленый спутник.

А кто вызвался ухаживать за деревцами, читайте в номере «СП» 30 октября.

Наталия КОВПАНЬКО
Фото Екатерины ЯКУБЁНОК

Больше новостей о своем районе и городе Жабинка можно найти в нашем Телеграм-канале по ссылке https://t.me/selsk_prav

Popularity: 1%

У 1492 годзе, калі Калумб плыў праз акіян, каб адкрыць Амерыку, нейкі пісар Брэсцкага суда “адкрыў”… Дзяменічы. У сваім дакуменце, дзе ён упершыню згадаў Дзяменічы, судовы чыноўнік паставіў дату 7000 год ад стварэння свету, што якраз і адпавядала 1492 году ад Раства Хрыстова. З таго часу і па сённяшні дзень на поўначы раёна існуе самы старажытны населены пункт Жабінкаўшчыны. У час свайго росквіту яго насельніцтва дасягала чатырохсот чалавек. Сярод вядомых нараджэнцаў вёскі – былы дэкан факультэта фізічнага выхавання Брэсцкага педінстытута (цяпер – універсітэта) імя А.С. Пушкіна, а затым прафесар БДУ Сяргей Кацэвіч. Аднак найбольшую славу Дзяменічам прынёс гераічны военачальнік Маркіян Германовіч.

Ёсць вуліца, помнік і памяць

Сярод дзяменіцкіх вуліц ёсць і тая, што носіць яго імя. Адсюль Маркіян Якаўлевіч (1895 – 1937) выйшаў у вялікі свет і ўвайшоў у сусветную Гісторыю. Адважны паплечнік Міхаіла Фрунзэ вызначыўся ў Грамадзянскую вайну, граміў інтэрвентаў на поўначы савецкай краіны, войскі Урангеля і бацькі Махно ў Крыме і ўкраінскіх стэпах. Як адшугала полымя той вайны, камкор Маркіян Германовіч стаў камандуючым войскамі Украінскай ваеннай акругі, а затым памочнікам і намеснікам камандуючых Беларускай, Сярэдне-Азіяцкай, Маскоўскай і Ленінградскай акруг. Нараджэнец Дзяменіч узначальваў Ваенную акадэмію матарызацыі і механізацыі Чырвонай Арміі, быў членам Ваеннага Савета пры наркаме абароны СССР. Трагічным для многіх савецкіх военачальнікаў стаў 1937 год. Не абмінуў ён і Маркіяна Якаўлевіча. Праз 20 гадоў ён быў цалкам рэабілітаваны, пасмяротна з Германовіча былі зняты ўсе лжывыя абвінавачванні і “Дзяменічы, родная вёска” зноў прыгадалі годнае імя славутага героя.

На жаль, у вёсцы ўжо няма яго сваякоў: пайшлі ў іншы свет стрыечная сястра Варвара Кулік, пляменнікі Георгій Дарапіевіч, Марыя Кавальчук і Надзея Сыч. Аднак і сёння можна прайсціся па вуліцах Германовіча ў Жабінцы і Дзяменічах, ускласці кветкі да помніка выдатнаму чалавеку.

Адрас прыгажосці – вуліца Зялёная

Пра сённяшняе жыццё ў Дзяменічах расказвае стараста вёскі Таццяна Кунашка:

– Наша вуліца Зялёная – самая жывая, на якой хаты напаўняюць не толькі дачнікі. Тут адчуваецца рух жыцця.

Таццяна Мікалаеўна і сама вельмі рухавая. У Дзяменічах жылі дзяды, а 30 гадоў таму і яна пераехала ў вёску з Брэста, бо не толькі адчула покліч продкаў, але й адшукала сваю палавінку. Разам з мужам Юрыем Міхайлавічам жанчына атрымала ад калгаса дом, які дабудавалі, адрамантавалі, абжылі. Яшчэ і Олю, Кацю, Надзю нарадзілі, якія ім унукаў падарылі… Адным словам, жыццё працягваецца.

Папрацаваць Таццяне Мікалаеўне давялося і ў школе, і ў культуры, і ў сельскай гаспадарцы.

– Усе прафесійныя святы мае! – гаворыць і смяецца наша суразмоўніца.

Аднак стараста жыве не толькі ўласнымі клопатамі. Яна прыслухоўваецца да людскіх пажаданняў і стараецца іх данесці да тых, хто можа дапрамагчы. Зараз галоўны галаўны боль у Дзяменічах – электразабеспячэнне. Вырашыць праблему вельмі важна, зважаючы, што прыродны газ у вёсцы адсутнічае. Плануецца, што ў насупным годзе пройдзе замена старых слупоў, узведзеных яшчэ ў 1970-я гады, на новыя, што дазволіць закрыць пытанне ў электразабеспячэнні Дзяменіч.

Вядома, старажылы сыходзяць на пагост, і ў вёсцы ўсё манш гучыць маладых галасоў. І ўсё ж прыклады, калі людзі вяртаюцца да каранёў, да роднай зямлі, знайсці магчыма. З Брэстам развіталіся, каб атрымаць вясковую прапіску, не толькі Таццяна Кунашка, але й сем’і Дутавах ды Яцэвічаў.

Зазірнулі на падворак, дзе жыве, ствараючы прыгажосць, Таццяна Дутава. Усё да чаго дакранаецца з замілаваннем Таццяна Сямёнаўна – набывае асаблівую прыгажосць. Зеляніна і квецень – на кожным кроку на ўтульнай сядзібе. Калі тут бываеш, нават у восеньскі дождж адчуваеш, што халады – з’ява часовая, а вось цеплыня ды каханне надоўга прапісаліся па вуліцы Зялёнай, у доме 14.

На гэтым Дзяменічам гаворым “Бывай!” і рухаемся далей, бо ўжо зачакаліся журналісцкага пяра жыхары іншага сяла. Таму неадкладна едзем ў Алізараў Стаў.

Анатоль БЕНЗЯРУК
Фота аўтара

Больше новостей о своем районе и городе Жабинка можно найти в нашем Телеграм-канале по ссылке https://t.me/selsk_prav
 

Popularity: 1%

Вёска здаўна існавала на мяжы вялікага лесу, названага пазней Белавежскай пушчай, таму, відаць, некалі атрымала сваё “лясное” імя. Размешчанае на самай поўначы Жабінкаўшчыны, Падлессе доўгі час цягнулася да старажытнага Камянца. Найбольшы росквіт вёскі прыпадае на ХХ стагоддзе, калі Падлессе было цэнтрам калгаса “Запаветы Ільіча”. Тады грымелі імёны ардэнаносных працаўніц Ніны Ульяніцкай і Аляксандры Старынскай. А найбольш гучную славу займеў трактарыст Мікалай Несцеравіч Ясінскі (1937 – 1996) – заслужаны работнік сельскай гаспадаркі БССР, неаднаразовы пераможца рэспубліканскіх спаборніцтваў на жніве, поўны кавалер ордэна Працоўнай Славы. Сённяшнія падлескія аграрыі – прадаўжальнікі традыцый, закладзеных працавітымі папярэднікамі.

На паравозіку – у будучыню

Вуліца Новая нездарма носіць гэткае імя. Роўным ланцужком выцягнуліся цагляныя дамы, пабудаваныя для вяскоўцаў – працаўнікоў ААТ “Хмелева”.

Звычайна, гэта людзі крыху сарамлівыя, здольныя паказаць сябе ў працы, дзе яны адчуваюць сябе ў сваёй стыхіі. Іншая справа – мець размову з журналістам. Напрыклад, механізатар Анатоль расказаць крыху пра жыццё пагадзіўся, а вось прозвішча сваё вельмі прасіў не згадваць. Гадоў дзесяць таму ён пераехаў з самага вялікага ў краіне Столінскага раёна ў найменшы – Жабінкаўскі.

– Шчыра скажу: спачатку цягнула дамоў, цяпер прыжыўся, гаспадаркай абзавёўся, – прызнаецца Анатоль і дадае крыху практычнай сялянскай філасофіі. – Навошта нечага далёка шукаць, калі і праца па душы, і заробак належны?

У Падлессі не раз чуў, што “залатыя” часы сяла засталіся ў мінулым. Анатолеў сусед Аляксандр з гэтым не зусім згодны. Маўляў, мо такое выслоўе справядліва для іншых частак Падлесся, дзе жывуць пажылыя людзі, а на вуліцы Новай перспектывы ёсць.

Тыя перспектывы, безумоўна, немагчымыя, як не чутно дзіцячых галасоў. Таму далейшы наш шлях – у дзіцячы сад.

Сустрэліся з Люсяй Навумовіч, якая загадвае гаспадаркай вялікага гожага будынка. У ім 18 выхаванцаў ад трох да шасці гадоў з Падлесся, Хмелева, Дзяменіч і Рудкі. Люся Аляксандраўна з мужам Віктарам Фёдаравічам, які працуе ў сельгаставарыстве, гэтай восенню адсвяткуе юбілей: 35 гадоў таму яны атрымалі кватэру і навек звязалі свой лёс з Падлессем. У хуткасці жанчына ўладкавалася на працу ў дзіцячы сад, і з таго часу канчаткова былая пінчанка стала падлескай жыхаркай. Сваю справу яна вельмі любіць, бо штодня яе, тую справу, упрыгожваюць дзеткі, падобныя на ўсмешлівыя кветкі. Хлопчыкі і дзяўчынкі, нібыта сапраўдныя фотамадэлі, як толькі пачулі, што “хутка вылеціць птушачка”, нібыта па камандзе, ахвотна “акупавалі” драўляны паравозік у двары і застылі ў чаканні той самай “птушачкі”. І тая не прымусіла сябе чакаць!

У краму – па пакупкі і навіны

Магазін у Падлессі – месца прыцягальнае. І не толькі таму, што мясцовы “Родны кут” заўсёды багаты на розныя тавары. Не менш важна, што гандлююць у ім Ала Кажаноўская і Марыя Кавальчук, якія кожнаму пакупніку рады, як роднаму чалавеку. На працягу ўсёй размовы з Марыяй Міхайлаўнай з яе вуснаў не знікала ўсмешка. Пры такім абслугоўванні вельмі цяжка з пустымі рукамі сысці з крамы. Да слова, пасля капітальнага рамонту, праведзенага ў 2021 годзе, магазін выглядае вельмі па-сучаснаму.

Прадавец ахвотна дзеліцца навінамі. Радуецца, што будуецца сучасная ферма, ды “прыйшлі” ў Падлессе новыя слупы (а гэта дазволіць уладкаваць у дамах электраацяпленне). Акрамя таго роўненькі асфальт пралёг ад суседніх Дзяменіч. Вось толькі застаецца праблема, пра якую гавораць вяскоўцы: дарожнае пакрыццё цудоўнае, але ж таксічка ў суботу і нядзелю мае графік руху, нязручны для жыхароў Падлесся.

Нам грамадскі транспарт не спатрэбіўся: пакуль на ходзе рэдакцыйны “жыгулёнак”, журналісцкія вандроўкі па раёне працягваюцца. Пад коламі роўнай стужкай – асфальт, пракладзены ў 2022 годзе. Праз хвіліну-другую ён прывядзе ў Дзяменічы – на малую радзіму легендарнага камдыва Маркіяна Германовіча і вядомага механізатара Мікалая Ясінскага – таго самага, які сваёю справаю не раз прыносіў славу “Запаветам Ільіча”.

Анатоль БЕНЗЯРУК
Фота аўтара

Больше новостей о своем районе и городе Жабинка можно найти в нашем Телеграм-канале по ссылке https://t.me/selsk_prav
 

Popularity: 1%

Хмелева – адзін з найбольш вядомых населеных пунктаў раёна. Сюды едуць паломнікі з усяго свету, каб памаліцца ў Спаса-Праабражэнскім храме, дакрануцца да цудатворнай іконы і атрымаць блаславенні ад бацюшкі Серафіма, здольнага спаталіць чужы боль, падарыць надзею нават у самых безнадзейных жыццёвых сітуацыях. Аднак хмелеўцы не толькі рады прыняць дарагіх гасцей – ім і самім не сядзіцца на месцы. У розных вёсках і гарадах Беларусі, у блізкім і далёкім замежжы шматлікія слухачы адчувалі асалоду ад творчасці тэатра народнага гумару, гульні і песні “Хмелеўскія валацугі” ды ўзорнага калектыву “Дараносіца”, якія неслі і нясуць па свеце самабытную культуру. Але ж у старадаўнім сяле (сучасным аграгарадку) умеюць не толькі выдатна спяваць. Багатыя тут традыцыі і ў апрацоўцы зямлі, таму годна сустрэлі на сёлетнім жніве працаўнікі ААТ “Хмелева” 75-я ўгодкі роднай гаспадаркі.

Гэтае месца – турыстычны рай…

Людзі ў Хмелеве вельмі самабытныя. Для іх усё народнае – вельмі роднае. Нездарма бібліятэкар Ала Мікуц сабрала цэлы слоўнік арыгінальных слоўцаў, якімі карыстаюцца толькі ў гэтай мясцовасці. А вялікае свята на Тройцу, калі па даўняй традыцыі “Хмелеўскія валацугі” і “Дараносіца” праводзяць абрад “Ваджэнне куста”, мае прыцягальную сілу не толькі для жыхароў тутэйшых, але і для гасцей заезджых.

Можна сказаць адказна: для турыстаў хмелеўскі край – сапраўдны рай, дзе беражліва, карпатліва ды з вялізнай любоўю збіраюць і зберагаюць родную спадчыну.

Не менш людна бывае і ў мясцовым храме, дзе нясе свой нялёгкі манаскі крыж ігумен Серафім (Пятручык). У 2000 годзе – на памежжы тысячагаддзяў – адбыліся дзве памятныя знакавыя падзеі: Хмелева наведаў Мітрапаліт Мінскі і Слуцкі, Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі Філарэт, які асвяціў мужчынскую пустынь (сённяшні Спаса-Праабражэнскі манастыр), а яго настаяцель быў абвешчаны на Брэстчыне “Чалавекам года”.

Айцец Серафім карыстаецца непахісным аўтарытэтам і павагай. Нездарма восенню 2023 года ён стаў Ганаровым грамадзянінам Жабінкаўскага раёна. Хоць і перажывае бацюшка часам болі, але нікому не адмаўляе ў просьбе палячыць душу і цела, дапамагчы гаючым словам. Геаграфія паломнікаў, якія адольваюць сотні і тысячы кіламетраў, каб прыкласціся да святога абраза Маці Божай Чанстахоўскай, уражвае: Хмелева наведвалі вернікі не толькі з Цэнтральнай Расіі, Сібіры і Далёкага Усходу, Польшчы і Украіны, але нават з Аргенціны.

Зараз купал храма апрануўся ў будаўнічыя рыштаванні. Ідзе падрыхтоўка да яго 300-годдзя. Вялікі юбілей плануецца ў наступным годзе на Праабражэнне Гасподняе. А пакуль у адным з найстарэйшых храмаў жабінкаўскай зямлі шчыруюць майстры. Крыху паразмаўлялі з інакам Сергіем, які вось ужо дваццаць гадоў жыве за манастырскімі сценамі. Некалі ён сур’ёзна займаўся спортам, паказваў значныя вынікі ў міжнародных спаборніцтвах на баксёрскім рынгу, але аднойчы зразумеў, што мае наканаванне пакінуць мірское жыццё. За гэты час ён ніколі не пашкадаваў пра свой выбар, зроблены ў юнацтве на карысць духоўнага свету.

Поруч з інакам працуе брэсцкі майстар-бляхар Аляксандр Былкін, які раней рамантаваў вядомыя храмы ў вёсках Чамяры Слонімскага і Ражкоўка Камянецкага раёнаў. Робяць сваю справу Сергій і Аляксандр нетаропка і грунтоўна, шчыруюць працаўнікі сумленна, каб сустрэў Дом Божы свой шаноўны юбілей абноўленым і прыгожым.

…і надзвычай адукаваны край

Да адукацыі і асветы хмелеўцы цягнуцца спрадвеку. Нездарма яшчэ ў жніўні 1908 года яны адкрылі ў Хмелеўскай народнай школе Паўленкаўскую бібліятэку. Яна атрымала імя ў гонар знакамітага расійскага кнігавыдаўца-мецэната Фларэнцыя Паўленкава (1839–1900), які перад смерцю выдаткаваў грошы, каб “заззяла святло асветы” ў далёкім палескім сяле.

Пасеянае зерне прыносіць усходы. Нездарма з Хмелева паходзяць Заслужаны настаўнік школ Беларускай ССР Дзмітрый Раманавіч Дошчык, які быў дырэктарам сярэдняй школы ў Камянцы, і вядомы паэт, лаўрэат літаратурнай прэміі Брэсцкага аблвыканкама імя Уладзіміра Калесніка Іван Арабейка. Роднаму сялу Іван Сяргеевіч прысвяціў шмат цёплых і кранальных радкоў.

Чым жыве сённяшняя Хмелеўская школа, даведаліся ад завуча па вучэбна-выхаваўчай рабоце Марыны Клецка. Што адразу кінулася ў вочы, гэта наколькі Марына Сяргееўна пяшчотна ставіцца да 68 хмелеўскіх навучэнцаў (мо нездарма яна нарадзілася 1 чэрвеня – у Дзень абароны дзяцей?!).

Навучальная ўстанова рухаецца экалагічным напрамкам – летась яе педагогі і вучні далучыліся да рэспубліканскага праекта “Зялёная школа”. Справа цікавая, пра адно шкадуе Марына Сяргееўна: дзетак у навакольных вёсках паменела, а значыцца, і класы, як птушыныя гнёзды па восені, пусцеюць… Сышлі-збеглі ў нябыт часы, калі гучалі ў школе сотні дзіцячых галасоў. Сёлета ў першы клас прыйшлі ўсяго тры хлопчыкі: Росцік, Глеб ды Арцём, якіх вядзе па сцяжынцы ведаў вопытная настаўніца Ларыса Марыніч, а вось выпускнікоў у Хмелеве ў гэтым годзе не будзе зусім… Як тут не прамовіш, нібыта запавет: “Вёсачка, жыві!”?

У цэнтры, як у сэрцы, пульс жыцця

Жыццё гуртуецца ў цэнтры аграгарадка – вакол гожага знака, які сведчыць, што налетась у сяло завітае не толькі храмавы юбілей, але і самому населенаму пункту споўніцца 460 гадоў.

У своеасаблівым сэрцы населенага пункта – помнік землякам, загінулым на вайне. У ліхалецце Хмелева праславілася як месца, дзе Феадосій Гацкевіч стварыў першую антыфашысцкую падпольную групу. Між іншым, хмелеўскія падпольшчыкі схавалі ў вуллі чырвоныя сцягі. Цяпер іх можа пабачыць кожны, хто наведае ў Мінску музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны.

Побач з Хмелеўскай школай – праўленне сельгаставарыства, мясцовыя Дом культуры, магазін, аддзяленне сувязі і амбулаторыя.

Медустанова – адно з месцаў прыцягнення для вясковага чалавека. Калі хочаш даведацца, чым жыве, якія праблемы маюцца ў аграгарадку, – дастаткова пераступіць парог лякарні, дзе людзі не толькі чакаюць сваёй чаргі на прыём, але і дзеляцца чарговымі навінамі.

Што непакоіць “аграгараджан”? Сваім медыкам Дзмітрыем Пратасевічам яны цалкам задаволены. Аднак ёсць і тое, што задавальняе значна менш. Зараз урач з Хмелева, як сцвярджаюць хмелеўцы, па графіку абслугоўвае зранку крыўлянскую зону і толькі пасля абеду – іх аграгарадок. Зразумела занепакоенасць хмелеўцаў ад чутак, што ўрач іх амбулаторыі можа неўзабаве пачаць абслугоўваць яшчэ і Мацеевічы з наваколлямі.

Пасля развітання з Хмелевам і хмелеўцамі працягваем сваё журналісцкае падарожжа на поўнач – усё бліжэй да Белавежскай пушчы. Наступнай на гэтым шляху стане вёска Падлессе.

Анатоль БЕНЗЯРУК
Фота аўтара

Больше новостей о своем районе и городе Жабинка можно найти в нашем Телеграм-канале по ссылке https://t.me/selsk_prav

Popularity: 1%

Малыя Сяхновічы дае яскравы прыклад, як мінулае можа дапамагчы будучыні. Вёска мялела, нібыта рака ў спёку, яе нават пачалі песімістычна называць “неперспектыўнай”. Аднак тут сваё слова сказала Гісторыя. Маўляў, гэтае паселішча надзвычай старажытнае, вельмі самабытнае, а таму патрэбна на месцы былой сядзібы Касцюшка-Сяхновіцкіх ўладкаваць музей. І не проста музей, а Жабінкаўскі дзяржаўны раённы гісторыка-краязнаўчы, дзе кожны зможа даведацца пра былое роднага краю. Да слова, так супала, што многія значныя падзеі ў жыцці сяхноўцаў адбываліся ў апошні веснавы месяц. Напрыклад, мінула 515 гадоў з таго дня, як 5 мая (па новым стылі) 1509-га Сяхновічы ўпершыню атрымалі “прапіску” ў дзяржаўных паперах. З гэтага часу вёска пачала адлік свайго існавання. Пра гэтую ды іншыя шматлікія падзеі жабінкаўскай зямлі можна даведацца, калі пераступіць парог раённага музея, адкрытага напярэдадні Дня музеяў у маі 2011 года.

Пад аховай муз і з іх дапамогай…

Слова “музей” прынеслі на сваіх крылах музы – ахоўніцы мастацтва і культурнай спадчыны.

Ідэя музея ў Малых Сяхновічах узнікла роўна трыццаць гадоў таму. Першым крокам стала стварэнне ў тагачаснай Сяхновіцкай базавай школе некалькіх стэндаў, прысвечаных гісторыі. Аўтарам іх у 1994 годзе стаў мастак, ветэран Вялікай Айчыннай вайны Міхаіл Карнее. Паступова экспазіцыя пашыралася і заняла цэлы пакой. Аднак хутка школа спыніла сваё існаванне. Каб выратаваць ад запусцення будынак, у райвыканкаме ўзнікла ідэя, заснаваць краязнаўчы музей.

За кошт абласнога і раённага бюджэтаў абнаўляліся сцены былой школы, збіраліся памяткі былога, патрэбныя для будучых экспазіцый. Частымі гасцямі сталі прафесійныя музейшчыкі з Брэста і Мінска, якія дапамаглі стварыць музейную канцэпцыю. І вось нарэшце ў цудоўны цёплы дзень 19 мая 2011 года раённы музей быў урачыста адкрыты.

У музеі некалькі залаў. Першая, куды адразу трапляюць наведвальнікі, – этнаграфічная хатка. У ёй узноўлены карціны сялянскага жыцця памежжа ХIХ і ХХ стагоддзяў. Ёсць тут аўтэнтычныя ганчарныя ды ткацкія вырабы, маюцца экспанаты, якія можна лічыць унікальнымі. Сярод іх – самаробныя драўляныя дзіцячыя цацкі, каўбасніца (зноў жа зробленая з дрэва!) альбо плойка для завіўкі валасоў, якой карысталіся прыгажуні тых часоў.

Самая вялікая зала прысвечана падзеям Вялікай Айчыннай вайны. Зараз яна яшчэ больш пашыраецца, каб у поўнай меры прадэманстраваць гады ліхалецця, што пакінулі глыбокі след у жабінкаўскай гісторыі. Дакументы, фотаздымкі, асабістыя рэчы ўдзельнікаў тых падзей, спісы загінулых, крэсла савецкага лётчыка, штык-нажы, скрынкі для кулямётнай стужкі, ветэранскія медалі ды многае-многае іншае зберагаюць музейшчыкі. Асаблівы акцэнт зроблены на дэманстрацыі дакументальных сведчанняў генацыду беларускага народа ў часы вайны і першыя пасляваенныя гады. Многія з экспанатаў, што сведчаць пра масавыя знішчэнні мірных жыхароў, дадзены ў апошнія гады пракуратурай Жабінкаўскага раёна, якая дэталёва вывучае архіўныя дакументы і сведчанні нашчадкаў загінулых. Каштоўна, што ў музеі ёсць спісы жыхароў Драмлёва, спаленых разам з вёскай на Галавасек 1942 года.

А наведвальнік, між тым, трапляе ў музейную залу, прысвечаную гісторыі Жабінкаўшчыны ад узнікнення да нашых дзён. Асобныя стэнды і цікавыя старыя рэчы запрашаюць у свет мінулага, у часы, калі Жабінка толькі нараджалася і развівалася, дзякуючы гандлю і чыгунцы. Турыстаў таксама чакае знаёмства з гісторыяй першых калгасаў і машынна-трактарнай станцыі, медыцыны і адукацыі, культуры і спорту. Журналістаў, вядома, цешыць, што асобна згадваецца і раённая газета, якая рыхтуецца да саліднага юбілею. Нагадаем, 29 кастрычніка 1944-га (або амаль 80 гадоў таму) свет убачыў першы нумар раёнкі, і з таго дня карэспандэнты – нязменныя летапісцы роднага краю.

Зямля, Сонца ды ўдзячная памяць

Музей ужо гучна заявіў пра сябе. Пагэтаму ў ім пабывалі прадстаўнікі не толькі ўсіх без выключэння рэгіёнаў Беларусі, але і госці з многіх краін свету.

Цікаўным падарожнікам-краязнаўцам супрацоўнікі музейнай ўстановы, якую ўзначальвае Святлана Царук, абавязкова раскажуць пра слынных і таленавітых людзей, якіх падарыла свету жабінкаўская зямля. Многіх мы ўжо згадвалі ў праекце “Вёсачка, жыві!”, некаторых яшчэ згадаем, вандруючы па нашых вёсках-вёсачках. Непасрэдна з Малых Сяхновіч паходзіць кандыдат фізіка-матэматычных навук, дацэнт Інстытута прыкладной геафізікі Росгідрамета Канстанцін Цыбуля, які займаецца пытаннямі бязмежнага Сусвету пад кіраўніцтвам дырэктара Інстытута касмічных даследаванняў Расійскай акадэміі навук Анатоля Петруковіча. Іх навуковая праграма “Сонечна-Зямныя сувязі” – перспектыўны погляд у будучыню.

Канстанцін Рыгоравіч паходзіць з вельмі адукаванай сям’і. Яго дзед Павел Філіпук – настаўнік Сяхновіцкай школы, якога часам завуць першым гісторыкам Жабінкі. Ён, у адрозненне ад унука, больш цікавіўся справамі зямнымі, у тым ліку лёсам землякоў, забітых акупантамі вясной 1944 года. Павел Васільевіч да смерці верыў, што памяць пра іх будзе належна ўшанавана.

Бацькаву справу працягнула дачка Алена Цыбуля. На жаль, сёння яе ўжо таксама няма сярод жывых, аднак менавіта клопатам Алены Паўлаўны справа па ўвекавечанні была даведзена да лагічнага завяршэння. І шыльда з пералікам загінулых сяхноўцаў, адкрытая і асвечаная 8 мая 2014 года, праз сем дзясяткаў гадоў пасля трагічнай падзеі, – гэта і знак памяці і пра цудоўную жанчыну, што жыла надзеяй і сваю надзею ўвасобіла ў жыццё. Вялікае шчасце, што ёсць сярод нас неабыякавыя людзі, якіх з біблейскіх часоў завуць соллю зямлі.

Мёртым – наша памяць, а жывым – клопат. Асабліва тым, чыё жыццё апаліла вайна. Нездарма штогод напярэдадні Дня Перамогі людна ў хаце малалетняга вязня той далёкай і крывавай вайны Зінаіды Баярчук. Сёлета зноў прадстаўнікі ўладаў і самадзейныя артысты з падарункамі ды словамі падзякі наведалі дом Зінаіды Маркаўны. Яна, між іншым, некалькі гадоў таму была ўдзельніцай міжнароднага праекта “Вёска, якая не павінна знікнуць”. А вялікі заключны гала-канцэрт “Надвячоркам у Малых Сяхновічах” дасюль памятны людзям, што завіталі тады на свята.

У Доме муз заўжды на відным месцы Кніга ганаровых гасцей. Іх стала яшчэ больш, калі некалькі гадоў таму заасфальтаваліт дарогу ад вёскі да шашы Жабінка – Камянец. Калі спыталіся ў мясцовых, ці ёсць у іх нейкія просьбы ці пажаданні, тыя прыгадалі, што Малыя Сяхновічы паяднаны з Сяхновічамі Вялікімі не адно стагоддзе, ды вось дарога уздоўж вясковых могілак да гэтага часу мае гравійнае пакрыццё. Было б добра, на думку вяскоўцаў, каб і гэты ўчастак быў заасфальтаваны.

А рэдакцыйныя “Жыгулі” рухаюцца далей. Пад коламі – добрая дарога, што вядзе ў Хмелева. Аграгарадком яно стала адносна нядаўна, а вось цэнтрам гэтага куточка Жабінкаўшчыны з’яўляецца здаўна. Месца гэта вядомае, намоленае, як у народзе кажуць. Тут нямала адзнак даўніны, аднак і сучасны дзень шмат чым радуе.

Анатоль БЕНЗЯРУК
Фота аўтара

Больше новостей о своем районе и городе Жабинка можно найти в нашем Телеграм-канале по ссылке https://t.me/selsk_prav
 

Popularity: 1%

У красавіку 1589 года на сялянскі суд паблізу Сяхновіч сышліся жыхары суседніх вёсак. Было на той грамадзе і “ўсё сяло Крывое: Пятрук Будзіловіч і іншых нямала” падданых суддзі Фёдара Пацея. Гэтак упершыню 435 гадоў таму на старонках гучнай судовай справы з’явілася сяло Крывое – сённяшні аграгарадок Крыўляны. Тут спрадвеку жылі працавітыя людзі. Так было ва ўсе вякі. Кавалерамі ордэна Працоўнага Чырвонага Сцяга станавіліся загадчык фермы са “Світанку” Аляксей Саковіч, трактарысты Іван Кавальчук і Васіль Балюк. “Знак Пашаны” ўпрыгожваў грудзі Фёдара Візерта, Надзеі Данілюк, Івана Пасюка і Мікалая Дземідзюка. А партрэт даяркі-перадавіка Марыі Кухарчук не раз упрыгожваў перадавіцу раённай газеты. І гэта зусім не дзіўна, бо ў “калекцыі” Марыі Іванаўны былі абодва ордэны за выдатную працу.

“Дрэмле памятка дзён”

Многія таямніцы мінулага Крыўлян ведае і пераказвае бібліятэкар Алена Балюк.

У наваколіцах, напрыклад, дасюль бытуе легенда пра жорсткага князя. Па легендзе, магнат узвёў магутны прыгожы замак, абаронены земляным валам і глыбокім ровам. Князь ездзіў паўсюль у вялікай карэце, зробленай з суцэльнага золата, і прымушаў сялян гарбаціцца, цягаючы пясок і камяні на будоўлю замка. Сажалку каля фартэцыі людзі стараліся абыходзіць здалёк, верылі, што ў ёй водзяцца чэрці.

Старое павер’е сцвярджала, што ў замкавых валах князь схаваў сваю Залатую карэту. Гістарычны факт: замак князя Адама Казіміра Чартарыйскага насамрэч калісь існаваў ва ўрочышчы Каранёва. Аднак цяпер пабачыць той замак можна толькі на старых картах. Чаму так здарылася? Мо час знішчыў “памятку дзён, што ў нябыт уцяклі”? На жаль, не толькі вякі, але і людзі прыклалі сваю руку. І тут сівая легенда згуляла нядобры жарт. Перад спакусай узбагаціцца не ўстаялі многія – нават чэрці не лякалі золаташукальнікаў, якія рыліся ў зямлі ў спадзяванні знайсці княскія багацці… Часам сапраўды трапляліся срэбныя рымскія манеты ІІ і IV стагоддзяў нашай эры, ды вось Залатая карэта так і засталася проста прыгожым паданнем…

Мабыць, усё ж нездарма гавораць у народзе: “Не ўсё тое золата, што блішчыць”. Ёсць у Крыўлянах багацці сапраўдныя, родныя, спрадвеку народныя. Цэнтрам іх зберажэння застаюцца не толькі вясковая бібліятэка, але і сельскі Дом культуры.

Калі спявае душа

Ад вельмі многіх выпускнікоў Крыўлянскай школы даводзілася чуць добрыя словы ў адрас дырэктара Аляксандра Казюры і настаўніцы Марыі Марковіч. Не раз сустракаўся з выдатнымі педагогамі. Усялякі раз тыя з удзячнасцю згадвалі сваіх былых навучэнцаў, шчыра радаваліся іх поспехам, журботна ўспаміналі тых, каго ўжо няма на гэтай зямлі.

Улюбёная ва ўсё беларускае Марыя Рыгораўна неаднойчы арганізоўвала школьныя вечарыны, душою якіх быў Анатоль Батура. Таленавіты юнак не толькі выдатна іграў на гітары, але й ствараў вершы. Пазней працаваў мастацкім кіраўніком у Крыўлянскім СДК, арганізаваў вакальны ансамбль, які выконваў для працавітых землякоў песні, напісаныя Анатолем Пятровічам.

Ён меў шмат планаў, якім, на жаль, не суджана было збыцца. Анатоль Батура памёр ад невылечнай хваробы ў дваццаць сем гадоў вясной 2000-га, на парозе новага веку і новага тысячагоддзя.

Аднак усё харошае не губляецца, раней ці пазней яно мае працяг, прарастае на зямлі. Праз гады Толеў брат Лёня пайшоў дарогай, пракладзенай старэйшым братам. Леанід Пятровіч зайграў, заспяваў, узначаліў Крыўлянскі сельскі Дом культуры ды міні-тэатр песні і гумару “Спявай, душа!”. І цяпер, бадай, усялякае вясковае, гарадское альбо раённае свята цяжка нават уявіць без артыстаў з Крыўлян, без іх душы, што спявае лірычна, гучна і гарэзліва.

Тут людзі залатыя!

Бібліятэкар Алена Балюк перакананая, што не трэба рыцца ў зямлі ў пошуках золата – у Крыўлянах усё на паверхні: тут людзі залатыя! Такія, як мясцовая фалькларыстка Марыя Сарока і народная майстрыха Лідзія Буза.

У пачатку года Марыі Гаўрылаўне споўнілася дзевяноста, а Лідзія Адамаўна 25 ліпеня адзначыла сваё 85-годдзе. Пры гэтым паважаныя жанчыны, якія праслаўлялі родны край не толькі ў Беларусі, але і за яе межамі, дасюль захоўваюць добрую памяць, а іх цудоўныя работы ўпрыгожваюць этнаграфічны куток у Крыўлянскім СДК і бібліятэцы.

Каб спадчына не згубілася, старыя песні не забыліся, культработнікі і бібліятэкары летась сабралі матэрыялы пра выдатных зямлячак ды размясцілі тыя матэрыялы на сайце Жабінкаўскай раённай цэнтралізаванай бібліятэчнай сістэмы. Каму цікава, можа пра тое пачытаць-паглядзець на https://zhabinkalib.by.

Увогуле, у аграгарадку беражліва захоўваюць памяць пра многіх, хто пакінуў след у гісторыі. Найбольш знакаміты з крыўлянцаў – Захар Кавальчук (1893 – 1937). У 30-я гады ХХ стагоддзя Захар Захаравіч стаў старшынёй Савета прафсаюзаў Беларусі, узначальваў Камісію па рэгуляванні вярбоўкі працоўнай сілы пры Савеце народных камісараў Беларускай ССР, што адпавядае сёння пасадзе міністра працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь.

У Крыўлянах ведаюць лёс свайго знакамітага земляка, захоўваюць кожную старонку свайго мінулага і з гэтым гістарычным “багажом” упэўнена рухаюцца ў будучыню.

Яшчэ адна іпастась вясковага бібліятэкара

Згадваючы Алену Балюк, кожны раз мы называем яе бібліятэкарам. Так яно і ёсць: па прызванні і адукацыі Алена Аляксееўна ўжо больш за трыццаць год гаспадыня кніжніцы. Яна абслугоўвае роўна трыста чытачоў, з якіх сотня – крыўлянскія хлопчыкі і дзяўчынкі.

– Самыя чытаючыя – ва ўзросце 60+, якіх я напаўжарт заву “маладымі пенсіянерамі”, – дзеліцца бібліятэкар. – Гэта тыя, сапраўды залатыя, мае чытачы, каму не трэба тлумачыць, якую асалоду нясе кніга. У цэнтры нашай увагі – спадчына, родны крыўлянскі край, яго песні, паданні, багатае мінулае і сённяшні імклівы час.

Пра сённяшні час – невыпадковая згадка. Ёсць у вясковага бібліятэкара і яшчэ адна іпастась. Справа ў тым, што вось ужо чвэрць веку Алена Аляксееўна – стараста ў Крыўлянах, акрамя таго, трэці тэрмін запар Алена Балюк – мясцовы дэпутат.

Пагэтаму для яе – самі разумееце! – не існуе “чужых” спраў. Вось і даводзіцца праз сябе прапускаць не толькі радасці, але й праблемы землякоў. Сярод найбольш вострых, што турбуе зараз жыхароў аграгарадка, – адсутнасць банкамата.

– Справа ў тым, – тлумачыць стараста з Крыўлян, – што ў нас закрылася аддзяленне “Беларусбанка”. І цяпер людзі (а ў аграгарадку жыве амаль трыста чалавек!) могуць зняць грошы толькі два разы на тыдзень – у дні, калі працуе пошта. Згадзіцеся, гэта вельмі нязручна, а таму выклікае нараканні з боку тутэйшых жыхароў. Будзе ў нас банкамат – пытанне адразу знікне, затое ўдзячнасць ад людзей з’явіцца.

Між тым, журналісцкія справы зноў прыспешвалі ў дарогу. Крыўляны падаравалі сустрэчы з гісторыяй і цікавымі людзьмі. Але ж праект “Вёсачка, жыві!” не спыняецца на сваім шляху, і наступны раз чакаюць нас не менш цікавыя спатканні пад засенню касцюшкавых ліп у вёсцы Малыя Сяхновічы.

Анатоль БЕНЗЯРУК
Фота аўтара

Больше новостей о своем районе и городе Жабинка можно найти в нашем Телеграм-канале по ссылке https://t.me/selsk_prav

Popularity: 1%

Далёка не кожная вёска ў Беларусі можа пахваліцца такой колькасцю выбітных нараджэнцаў, як Вялікія Сяхновічы. Адсюль паходзіў старшыня Галоўнага трыбунала Вялікага Княства Літоўскага Мікалай Касцюшка-Сяхновіцкі, які жыў на памежжы XVI і XVII стагоддзяў. У сяле прыйшлі на свет і былі ахрышчаны ў мясцовым храме Міколы Цудадворца епіскап Брэсцкі Ігнацій Жалязоўскі (1802–1872) і протаіерэй Уладзімір Лявіцкі (1843–1923). Абодва пакінулі глыбокі след у гісторыі праваслаўя. Уладыка Ігнацій зрабіў шмат, каб выратаваць ад гібелі жамчужыну Беларусі – Барысаглебскую Каложскую царкву, пабудаваную ў ХІІ стагоддзі ў Гародні. А Уладзімір Іванавіч стаў заснавальнікам непаўторнага Мікалаеўскага храма ў італьянскай Фларэнцыі.

Традыцыі выдатных папярэднікаў працягваюць і сённяшнія сяхноўцы, якія ўмеюць радаваць і здзіўляць.

Крыжы і людзі

Першы, каму давялося паціснуць руку ўдзельнікам праекта “Вёсачка, жыві!” ў Вялікіх Сяхновічах, быў стараста вёскі Уладзімір Кірыльчук. Уладзімір Міхайлавіч зірнуў дапытліва і сказаў з мяккай усмешкай:

– Цудоўна ведаю пра ваш праект. Але зараз крышку заняты: трэба суседцы дапамагчы з электраправодкай. А вы, каб час не марнаваць, можаце схадзіць да Андрасюкоў. Бачыце, крыж каля іх хаты? Шкада, што крыху спазніліся – маці Святланы Таццяна Фёдараўна гэтай зімой памерла. Ёй 96 гадоў было, светлы розум мела, яна б вам расказала, як раней жыло гэтае сяло.

Вялікія Сяхновічы, як кажуць у народзе, “месца намоленае”. Тры стагоддзі тут стаіць гожы храм, а ў наваколлі вельмі шмат крыжоў. 20 ліпеня гэтага года, калі Жабінка святкавала Дзень горада, з нагоды 80-х угодкаў вызвалення, з блаславення ўладыкі Іаана на раздарожжы паміж Сяхновічамі і Мацеевічамі быў асвечаны велічны крыж. У той самы дзень у Сяхновіцкім храме прымаў віншаванні з нагоды 45-годдзя святарскага служэння архімандрыт Алексій (Петрусевіч).

Аднак сёння мы рушылі не да вялікага новага крыжа, а да таго, якому ўжо больш за восем дзесяцігоддзяў. На Галавасек 11 верасня 1942 года паблізу палала вёска Драмлёва. Многія сяхновіцкія сем’і былі параднёныя з драмлёўскімі. Калі адшугаў страшны зніч, які знішчыў вёску з людзьмі, тутэйшыя жанчыны вышылі ручнік, а мужчыны патаемна вырабілі дубовы крыж, які і цяпер стаіць каля Андрасюковай хаты.

Працавітыя Таццяны

У размове са Святланай Андрасюк вельмі хутка высветлілася, што пра яе маму, Таццяну Фёдараўну Грыцук, “Сельская праўда” пісала раней не раз. Выдатная работніца хутка пасля вайны прыйшла на колішні Сяхновіцкі крухмальны завод, дзе і адпрацавала хімікам-лабарантам да самай пенсіі. Аднойчы журналісты нават памаглі старой жанчыне і паспрыялі, каб сельвыканкам адрамантаваў у яе хаце печ. Як з двара ў шыбу грукала непагадзь, бабуля Таня заўжды ласкавым словам успамінала не толькі спраўнага майстра, але і мясцовыя ўлады ды газетчыкаў, што адгукнуліся на яе праблемы. На жаль, сёлета, за чатыры дні да Таццянінага дня, жанчыны не стала, захавалася на памяць толькі яе прыгожая ўсмешка на каляровым фотаздымку.

А яшчэ ёсць жывы працяг бабулі Таццяны. Ён – у трох унучках ды пяці праўнуках. Самая зорная – “наша працавітая пчолка Майя”, як сказала з гонарам Святлана Андрасюк. Святлана Мікалаеўна нават паказала ў тэлефоне відэаролік з выступленнем дзяўчынкі, якая ўжо ў такім юным узросце стала кандыдатам у майстры спорту па мастацкай гімнастыцы. Сапраўдная юная грацыя ўвішна ўпраўлялася з абручом, і нам нават няўцям, якая велізарная праца стаіць за кожным лёгкім рухам 12-гадовай Майі.

– Жылі ў Сяхновічах рабацягі і зараз жывуць, – дадаў гаспадар дома Міхаіл Андрасюк, згадваючы свайго бацьку-ардэнаносца Мікалая Лявонцьевіча, які шмат сіл прыкладаў, каб ведала прыбытак і славу жабінкаўская зямля. – Вам бы лепш паразмаўляць з нашай сярэдняй дачкой Вольгай. Яна закончыла ўніверсітэт па спецыяльнасці “Беларуская мова і літаратура”, жыве ў Брэсце, працуе ў садзіку.

Аднак у садзік мы не пайшлі – рушылі ў сад. Ён месціцца ў супрацьлеглым канцы Вялікіх Сяхновіч. Там жыве на лецішчы старэйшая Андрасюкова дачка, якая носіць родавае імя Таццяна. Яна прафесійная мастачка, здольная не толькі бачыць ва ўсім прыгажосць, але і ствараць яе ўласнымі рукамі. Малодшая Таццяна з пяшчотай згадвае бабулю і гаворыць, дэманструючы свае вырабы:

– Магу вязаць усім чым заўгодна, увогуле, валодаю многімі відамі рукадзелля. Хоць цяпер і гараджанка, ды моцна люблю вёску.

Гэтае рамантычнае прызнанне ў каханні падмацоўвае лавандавае поле, пасаджанае рукамі Таццяны Міхайлаўны.

– Сюды шмат людзей прыязджала, каб толькі палюбавацца прыгажосцю, былі нават кітайцы. А вы крыху спазніліся, – гаворыць гаспадыня, – лаванда ўжо адцвіла да наступнага лета.

…Аднак будуць яшчэ ў жыцці вёсны і леты. Яшчэ пачуем гул залатых пчол над яркімі кветкамі лаванды.

А цяпер – зноў у дарогу

З кім першым павіталіся, з тым апошнім і развітваліся. Тварам сяхновіцкі стараста некага нагадваў.

– У вас прозвішча Кірыльчук, а вы часам не родзіч…

– Сын, – па-просту адказаў Уладзімір Міхайлавіч. – Так, я сын Веры Самсонаўны Кірыльчук. Вы пра яе шмат пісалі, калі згадвалі Драмлёва. Яна – апошняя жывая сведка таго, як гарэла “вогненная вёска” і хавалі на могілках у Сцяпанках замучаных драмлёўцаў.

Зараз Уладзімір Кірыльчук старажуе на мехдвары ў ААТ “Мацеевічы” і ўжо не адно дзесяцігоддзе людзі давяраюць яму быць старастам іх старадаўняга сяла. На яго рахунку нямала добрых спраў. Вядома, не без удзелу старасты гадоў шэсць-сем таму прыродны газ дайшоў з Малых Сяхновічаў у Вялікія. Уладзімір Міхайлавіч і цяпер нібыта перадатчык пажаданняў і людскіх праблем да вышэйшага начальства. Мо самае вострае пытанне, што стаіць на парадку дня, – аднаўленне ў зусім немалых Вялікіх Сяхновічах працы стацыянарнага магазіна. Магчыма, і мы б нешта прыдбалі ў ім у дарогу, якая вядзе праект “Вёсачка, жыві!” далей, у аграгарадок Крыўляны.

Анатоль БЕНЗЯРУК
Фота аўтара

Больше новостей о своем районе и городе Жабинка можно найти в нашем Телеграм-канале по ссылке https://t.me/selsk_prav

Popularity: 1%

Хутка будзе 570 гадоў, як старажытныя Сцяпанкі верхаводзяць над наваколлямі. Аднойчы пачуў ад мясцовых выслоўе “Сцяпанкі – самі сабе падпанкі”. Вядома, у паны сцяпанкаўцы не імкнуліся, але ўласны гонар і сялянскі розум заўжды мелі… Напярэдадні 80-годдзя вызвалення раёна нельга не згадаць пра ахвяры, што ўзяла вайна. Асобнай старонкай у шматвекавой гісторыі Сцяпанак стаіць дата 11 верасня 1942 года, калі зусім паблізу, у Драмлёве, здарылася страшная бяда. Ахвяры “вогненнай вёскі” знайшлі апошні свой спачын на тутэйшых могілках. Амаль 70 жыхароў сельсавета, з іх шасцёра: Аляксандр Андрайчук, Сяргей Будзько, Мікіта Ляўчук, Мікалай Малецкі, Марк і Міхаіл Завяржэнцы – не вярнуліся з вайны. Не раз згадвалі пра ліхалецце і сцяпанкаўскія старажылы Вера Кірыльчук і Васіль Вашчук. Да слова, Васілю Васільевічу пашчасціла праславіць наш край далёка ад роднага парога.

Як доктар Базіль у Афрыку хадзіў

Магчыма, некалі ў аграгарадку з’явіцца ўказальнік: “3616 міль – адлегласць ад Сцяпанак да экватара”. Гэта стане своеасаблівым помнікам па доктары Базілю – Васілю Васільевічу Вашчуку, які першым з жабінкаўцаў, быццам па бульвары, шпацыраваў па… экватары!

Гэтак далёка ад роднага парога нараджэнец невялічкай палескай вёскі Сцяпанкі апынуўся не з пустой цікавасці. Кандыдат медыцынскіх навук, хірург-практык Васіль Вашчук у 1985 – 1988 гадах узначальваў групу савецкіх урачоў у Рэспубліцы Бурундзі. Гэта была яго другая афрыканская вандроўка. Пасля Малі і Конга доктара Базіля, як звалі Вашчука на Чорным кантыненце, чакала адказная праца ў невялічкай краіне, размешчанай на ўзбярэжжы велічнага возера Танганьіка. (Па плошчы Бурундзі крыху большая за Жабінкаўскі раён).

Сялянскі адукаваны род, з якога паходзіў Васіль Васільевіч, узгадаваў не аднаго таленавітага ўрача, у тым ліку акадэмікаў Данііла Крыўчэню і Рыгора Шораха. Залатыя рукі самога Васіля Вашчука правялі шмат аперацый, з іх больш за дзве з паловай тысячы – у Экватарыяльнай Афрыцы. Урач са Сцяпанак стаў першаадкрывальнікам, вывучаючы на практыцы пытанні ВІЧ-інфекцыі. Гэта было ў той час, калі пра каварную хваробу амаль нічога не было вядома. У выніку Васіль Васільевіч стварыў першую ў СНД манаграфію “СНІД у хірургічнай клініцы”.

Працуючы ў бурундзійскай сталіцы горадзе Бужумбура беларускі доктар Базіль аднойчы вырашыў наведаць музей на беразе возера Танганьіка, дзе сустрэліся Давід Лівінгстан і Роберт Стэнлі. Тады і “прагуляўся” наш зямляк па экватары, дакрануўся да вялізнага валуна, усталяванага на месцы, дзе ў 1871 годзе паціснулі рукі два выдатныя даследчыкі Афрыкі.

Згадваючы свае далёкія вандроўкі, Васіль Вашчук, узнагароджаны знакам “Выдатнік аховы здароўя”, гаварыў:

– Успамінаю Афрыку з задавальненнем і ўдзячнасцю. Але самае галоўнае, што тысячы жыхароў далёкай краіны, чые жыцці выратавалі савецкія ўрачы, не з меншай удзячнасцю ўспамінаюць пра нас.

88-гадовая Вера Самсонаўна Кірылюк таксама жыве ўспамінамі. Але яны іншыя, балючыя.

Кожны год праз Сцяпанкі рухаюцца шматлікія айчынныя і замежныя дэлегацыі. За аграгарадком – мемарыял “Драмлёва”. Пра тое, што адбывалася на Галавасек, 11 верасня 1942 года, калі на ўласныя вочы шасцігадовая дзяўчынка бачыла, як знішчалі драмлёўцаў, цяпер згадвае вельмі пажылая жанчына. Тая чорная пятніца падзяліла яе жыццё. Галавасек прымушае і зараз казаць праз слёзы:

– Бабулечка мая згарэла, цёця Аня, Лёша, Тоня і Людка малая згарэла. На могілках у Сцяпанках, на тумбачцы каля помніка, усе мае напісаны…

Бацька будаваў дамы – сын майструе домікі

– Будзем Богу дзякаваць, што цяпер няма такой бяды, – прамаўляе наш іншы герой, які ўласнымі рукамі стварыў асаблівы “драўляны” свет, дзе казка спалучаецца з быллю.

Так здарылася, што з работамі Анатоля Тамашука пазнаёміўся раней, чым з самім майстрам, калі пісаў пра бібліятэкара са Сцяпанак Ірыну Самасюк. Бібліятэка мае экалагічны накірунак, і ў ёй сярод іншага прыроднага хараства дэманструюцца драўляныя вырабы, створаныя рукамі Анатоля Андрэевіча. Ужо тады была задума сустрэцца з умельцам. Пазнаёміліся, аднак, толькі сёлета – на шляху праекта “Вёсачка, жыві!”.

Адразу пасля вайны Анатолеў бацька Андрэй Захаравіч стаў першым бібліятэкарам у хаце-чытальні ў вёсцы Сцяпанкі, пазней працаваў у калгасе, а ў вольную часіну клаў печы і будаваў дамы. Майстравы быў чалавек. Што ўмеў і сыну перадаў, які таксама 35 гадоў прысвяціў роднай гаспадарцы, а як выйшаў на пенсію, шчыльна далучыўся да народных промыслаў.

Не, захапленне вырабамі з дрэва “прачнулася” ў Анатоля Тамашука крыху раней, але ж па-сапраўднаму стала для яго часткаю жыцця, калі з’явіліся ўнукі. Вось і пачалі ў працавітых руках стварацца вясковыя падворкі і казачныя замкі, млыны і храмы, дый іншага рознага багата, ад чаго прыгажэе хата.

У 2017 годзе майстар стаў пераможцам конкурсу “Арт-Ёлка” ў намінацыі “Посах Дзеда Мароза”, неаднойчы яго вырабы ўпрыгожвалі выставы на “Дажынках”. Мабыць, і сёлета ў Ракітніцу паедуць, дзе адбудзецца чарговы раённы фестываль-кірмаш працаўнікоў сяла.

Соф’я Ксенафонтаўна, жонка Анатоля Тамашука, таксама мае захапленні, прынамсі, выдатна і прыгожа вяжа-гафтуе сабе і людзям на радасць. Праз тры дні яна, дзеці Андрэй і Люда, унукі Максім і Вікторыя будуць віншаваць мужа, бацьку і дзеда з чарговым днём нараджэння. Узрост такі, што яшчэ на печы не сядзіцца. Натхнення хапае, жаданне ствараць ёсць ды і залатыя рукі стомы не маюць. Будуць яшчэ абавязкова нараджацца драўляныя шэдэўры.

З гэтым перакананнем развітваемся са Сцяпанкамі і рухаемся далей… Чуеце, як ціхім ранкам са сцяпанкаўскім царкоўным кампанам пераклікаюцца званы Свята-Мікалаеўскага храма ў Вялікіх Сяхновічах? Значыцца, едзем на іх гучныя галасы.

Анатоль БЕНЗЯРУК, фота аўтара і з архіва Васіля Вашчука

Больше новостей о своем районе и городе Жабинка можно найти в нашем Телеграм-канале по ссылке https://t.me/selsk_prav
 

Popularity: 1%