У час размовы з Наталляй Іосіфаўнай Абібок у яе хаце ў Сакалове, ператворанай у сапраўдны музей сялянскага побыту, не аднойчы гучаў матыў, цудоўна выкладзены ў песенных радках: “Каб любіць Беларусь нашу мілую, трэба ў розных краях пабываць”.
Так, разам з мужам, падпалкоўнікам міліцыі Уладзімірам Уладзіміравічам Абібокам нараджэнка Брэстчыны надоўга была адарваная ад малой радзімы. Вядома, няпростая мужава служба паклікала далёка ад яе. Але ж якім прыемным было вяртанне!
— Гонар, захапленне, што ахапілі мяне ля камянёў, размешчаных пры ўездзе ў Беларусь з боку Расіі, нельга перадаць словамі. Я гатовая была легчы на гэтую зямлю і цалаваць яе, — згадвае спатканне з Радзімай жанчына. — Я заходзіла ў хаты да людзей, і кожнага — старога, малога — хацелася абняць, сэрца спявала: “Родненькія вы мае, беларусы!” Няма нічога прыгажэй ва ўсім свеце за нашу Беларусь. Гэта я дакладна ведаю.
З гэтай няўрымслівай жанчынай, у руках якой любая праца спорыцца, мы пазнаёміліся ўлетку мінулага года, калі святкаваўся дзень вёскі Сакалова. Шчодрыя, хлебасольныя гаспадары клікалі на свае падворкі, каб пахваліцца чысцінёй і парадкам, а Абібокі, у якіх, вядома, былі і парадак і чысціня, апранутыя ў народныя строі, запрасілі наведаць сваю выставу — частку хатняга музея.
Наталля Іосіфаўна, ветлівая і радасная, брала ў рукі рэчы, якім дала другое жыццё, і расказвала гасцям, найперш хмелеўскім дзецям з “Дараносіцы”, пра гісторыю кожнай знаходкі.
У драўляным доміку, пабудаваным 120 гадоў таму прадзедам Даніілам — сапраўдныя сямейныя рэліквіі. Адносіны да іх — беражлівыя, спагадлівыя. Вось у руках фляжкі — нямецкія і савецкія. На іх добра захаваліся прозвішчы, пакінутыя байцамі Шымам і Капыловым.
— Гэты дом быў у вайну найбольшым у Сакалове, — тлумачыць гаспадыня, — Таму калі прыйшлі фашысты, уладкавалі ў ім сваю штаб-кватэру, а ўлетку 1944-га, пасля вызвалення, тут жылі савецкія афіцэры. На гарышчы засталіся нават фотаздымкі тых пастаяльцаў. Углядаюся ў іх маладыя твары і думаю, як іх лёс склаўся: нехта загінуў у апошнія месяцы вайны, нехта і цяпер жывы, можа ўспамінае жнівень сорак чацвёртага, калі ў час перадышкі перад апошнім рыўком на Берлін, глытнуў спакойнага, амаль мірнага жыцця ў маленькай палескай вёсцы.
Зусім выпадкова адшукалася сямейнае серабро — відэльцы, прыхаваныя бабуляй Марыяй Якаўлеўнай Давідчык, што памерла амаль у дзевяноста гадоў. Схавала на час ды забылася, і вельмі ўзрадавалася, калі ўнучка, прыбіраючы ў хаце, адшукала за бэлькай сямейны скарб. Пра бабулю, якую Наталля Іосіфаўна вельмі паважала, гаспадыня можа расказваць гадзінамі з цеплынёй і ўдзячнасцю:
— Мы вярнуліся ў Беларусь у 2001 годзе, першы візіт зрабілі да бабулі, пад Раство прывезлі ёй ялінку, упрыгожылі, зазіхацела агнямі лясная прыгажуня. І бабуля Марыя была шчасліваю: “Вось якое шчасце ў мяне. Людзі будуць ісці — і пабачаць: у Марыі ялінка свеціцца!”. А вечарам калядным прысела на ўслончык і прамовіла: “Якое шчасце, што мы разам”. Бабуля яшчэ ў дзяцінстве заклала ў мяне зярнятка веры. Памятаю, аднойчы ў святочны вечар яна несла свечку з царквы, полымя ад ветру хавала, руку абмарозіла, але агонь той асвечаны данесла і ў гэтым пакойчыку паставіла. Я таксама з мужам да веры прыйшла, шмат падарожнічаю, але ж заўсёды сюды вяртаюся. Сябе ў гэтым месцы я знайшла і лепшага не жадаю.
Мы разам гарталі старыя фотаальбомы, захаваныя ў гэтай хаце: дзясяткі родных твараў — увесь радавод, ад дзедаў, прадзедаў. Пра іх лёсы, знітаваныя з няпростай гісторыяй краю, што гарэў, будаваўся, зноў гарэў у полымі няўмольнага часу, можна гаварыць доўга, але галоўная выснова: некалі — хто пад прымусам, хто ад нядбаласці — мы згубілі сябе, і як добра, што праз гады і дзесяцігоддзі ўсё ж пачынаем сябе знаходзіць.
А музейчык у Сакалове, дзе дазволена ўсё кранаць рукамі, — той компас, што дапамагае знайсці цікавую знаходку ў жыцці.
Анатоль БЕНЗЯРУК.
На здымку: Наталля Абібок і яе хатні музей  у вёсцы Сакалова.
Фота Ірыны ЖУК.

Popularity: 1%

На верасень прыпадаюць Дзень беларускага пісьменства і свята бібліятэк, а таксама шматлікія юбілеі. Сёлета, напрыклад, адзначаліся соты юбілей народнага паэта Беларусі Максіма Танка і 90-годдзе літаратуразнаўцы і пісьменніка Уладзіміра Калесніка. А над усім гэтым стаяць волаты роднага слова, несмяротныя Янка Купала і Якуб Колас, 130-годдзе якіх адзначаецца сёлета. Менавіта ім прысвячалася акцыя “Нясумная ноч у бібліятэцы”, што адбылася 21 верасня.
Той, хто ў мінулую пятніцу аказаўся ля цэнтральнай раённай бібліятэкі, быў заварожаны выступленнем ансамбля “Спявай, душа” Крыўлянскага СДК пад кіраўніцтвам Леаніда Батуры, а таксама мог патанцаваць з самадзейнымі артыстамі.
Затым быў паядынак дружыны брэсцкага ваенна-гістарычнага клуба “Паўночны вепр”. Спаборніцтва мужных людзей у шлемах прайшло пад паэтычныя радкі Міколы Гусоўскага “Песня пра зубра” і “Слова аб паходзе Ігаравым”, перададзенае ў вершаванай форме Я.Купалам. Пасля ўсіх паклікалі ў раённую бібліятэку, дзе і адбылося асноўнае дзейства.
Тут кожны мог знайсці адпачынак па душы: пазнаёміцца з выставай-радаводам “Шлях у гісторыю”, паўдзельнічаць у жартаўлівай латарэі, зазірнуць у літаратурнае казіно, дзе пераможцы атрымлівалі сувеніры, або “паваражыць” на любых кнігах разам з магам Гонагалам (героем раманаў пра Гары Потэра). Дазвалялася сфатаграфавацца з Мэры Попінс, Астапам Бэндэрам ці місіс Марпл, ролі якіх выконвалі супрацоўнікі бібліятэкі, паспяваць разам з гітарыстам Паўлам Шавялёвым, наведаць выставу выпускных работ юных мастакоў Жабінкаўскай дзіцячай школы мастацтваў, пазнаёміцца з фрагментамі экспазіцыі раённага гісторыка-краязнаўчага музея “Падарожжа да вытокаў”, а заадно паслухаць аповед дырэктара Сяргея Дзямідава аб прадстаўленых экспанатах.
У чытальнай зале па творах Янкі Купалы і Якуба Коласа ладзілася свята паэзіі “Вобразы мілыя роднага краю”. Тут вершы межаваліся з песнямі на словы народных песняроў. Самадзейныя артысты падрыхтавалі ўрывак з несмяротнай купалаўскай “Паўлінкі”. Мне спадабаўся Сцяпан Крыніцкі ў выкананні Вячаслава Фядотава.
Бібліякафэ “У Лявоніхі” запрашала на чай, віктарыны ды гульні. Не забыліся арганізатары свята і пра матуляў з дзецьмі: для іх працавала пляцоўка для гульняў “Маленькая краіна”.
Адна з арганізатараў і натхняльнік гэтых незвычайных імпрэзаў, дырэктар Жабінкаўскай ЦБС Ірына Ганчар падзякавала за дапамогу спонсара — “Белінвестбанк” у асобе кіраўніка Р.М.Грышко, а затым адзначыла Святлану Прадзялюк і Ірыну Бялавенцаву. Мастачкі сталі аўтарамі лепшых эскізаў лагатыпаў для цэнтралізаванай бібліятэчнай сістэмы. За тое атрымалі ў падарунак падпіску на “Сельскую праўду”.
… Даўно апусцілася на зямлю ноч, а ў бібліятэцы ярка свяціліся вокны. Такія мерапрыемствы дапамагаюць прыўзняцца над няпростымі буднямі. Пра што госці свята зрабілі запісы і ў кнізе водгукаў і пажаданняў.
Расціслаў БЕНЗЯРУК.
На здымках: “Нясумная ноч у бібліятэцы” цалкам адпавядала назве.
Фота Андрэя Шыманскага.

Popularity: 1%

Дзень беларускага пісьменства праходзіў у наступных гарадах Беларусі:
1994, 2003 — Полацк,
1995, 2004 — Тураў,
1996 — Навагрудак,
1997 — Нясвіж,
1998 — Орша,
1999 — Пінск,
2000 — Заслаўе,
2001 — Мсціслаў,
2002 — Мір,
2005 — Камянец,
2006 — Паставы,
2007 — Шклоў,
2008 — Барысаў,
2009 — Смаргонь,
2010 — Хойнікі,
2011 — Ганцавічы.
З часу свайго афіцыйнага заснавання — з 1994 года — Дзень беларускага пісьменства стаў па-сапраўднаму нацыянальным святам, знакавай падзеяй культурнага жыцця краіны. Святочныя мерапрыемствы пройцуюць паўсюдна: тэматычныя ўрокі, лекцыі, семінары, творчыя сустрэчы. У аснову пакладзена ідэя прапаганды здабыткаў айчыннай пісьмовай культуры, пераемнасці духоўных традыцый Беларусі. Дзень пісьменства дае ўнікальную магчымасць сустрэцца з жывым словам, жывымі творцамі кніг, газет, часопісаў і г.д.
Дзень беларускага пісьменства штогод адзначаецца ў першую нядзелю верасня. Традыцыйна свята праводзіцца ў гістарычных і культурных цэнтрах, з якімі непарыўна звязаны жыццё і дзейнасць вядомых і славутых дзеячаў Беларусі розных часоў. Шлях нацыянальнага свята пісьменства пралёг ужо праз некалькі гарадоў Берасцейшчыны: Пінск, Камянец, Ганцавічы. Брэст абмінула — дык гэта, спадзяемся, ненадоўга: вунь які старажытны горад і з якімі літаратурнымі традыцыямі! Была б і Жабінка радая сустрэць гасцей, тым болей, што заслужыла сваёй гісторыяй, вытокі якой палягаюць, як не без падстаў сцвярджае гісторык і краязнавец Мікола Міцковіч, ажно ў 1678 годзе. Мо сапраўды варта сцвердзіць гэтую дату?..
Ну, а пакуль што Ганцавічы перадалі эстафету яшчэ больш старажытнаму Глыбокаму на Віцебшчыне (у 187 км ад абласнога цэнтра і ў 176 — ад Мінска). У пісьмовых крыніцах яно згадваецца як мястэчка з 1414 года (гэтак — у звестках з інтэрнэта, а ў некаторых даведніках — з 1514-га). У межах сённяшняга горада азёры Кагальнае і Высокае; з апошняга выцякае рэчка Бярозаўка. Не раз праз Глыбокае праходзілі войскі захопнікаў. Было ў складзе Рэчы Паспалітай, пасля яе другога падзелу (з 1772 г.) — у складзе Расійскай імперыі. У 1812 годзе было акупавана французскімі войскамі, шэсць дзён тут правёў Напалеон. Пасля падпісання Рыжскага мірнага дагавору 1821 года зноў адышла да Польшчы, у складзе БССР — з 1939-га. Праз год атрымала статус горада і раённага цэнтра. Другая сусветная вайна прынесла шматлікія разбурэнні, забрала звыш 10 тысяч жыццяў.
У 16 — пач. 18 ст.ст. у Глыбокім існавалі замак і сядзіба Радзівілаў, адных з прыватных яго ўласнікаў. З захаваных помнікаў архітэктуры — касцёл і кляштар (манастыр) кармелітаў (1639), Троіцкі касцёл (1764), Ільінская царква (18 ст.) і інш. Ёсць чым палюбавацца і ў Глыбоцкім раёне: помнікамі гісторыі і культуры, дэндралагічным садам — помнікам прыроды рэспубліканскага значэння, садам “Залессе”, батанічным ды іншымі заказнікамі. На Глыбоччыне 106 азёраў, у т.л. самае глыбокае (як быццам у пацвярджэнне назвы горада) у Беларусі возера Доўгае, да дна якога 57 метраў.
Авеяны яны даўніной, легендамі і паданнямі азёрны Глыбоцкі край не мог не нарадзіць талентаў і ў прыгожым пісьменстве. Перш за ўсё варта назваць паэта Алеся Дубровіча (1910-1942). Ён удзельнік вызваленчага руху ў Заходняй Беларусі. На другім годзе вайны расстраляны фашыстамі як савецкі актывіст. Асобнага зборніка не меў, аднак яго вершы друкаваліся не ў адным зборніку калектыўным, у т.л. у “Сцягах і паходнях” (1965) і “Ростанях волі” (1990), складзеных самым руплівым даследчыкам заходнебеларускай паэзіі У.Калеснікам. Песні змагання ў Алеся Дубровіча чаргаваліся з лірычнымі:
Кіну свае думы жураўліным лётам —
Хай лятуць да сонца, у далёкі край…
З вёскі Чабаны Тамара Чабан (1952-1992), літаратурны крытык, навуковец. Хораша пісала пра фальклор, беларускі рамантызм, маладую паэзію. Была і сама паэтам; вершы яе зусім не “сухія”, як у навукоўцаў здараецца. Вось цалкам адзін з іх (па памяці, чуты з яе вуснаў):
Усе гаварылі пра сонца, пра далеч
І як нам святла не стае…
І раптам змерклася ў зале:
Ты выйшаў з яе.
Нарэшце мне знаёмая Ірына Жырнасек (нар. у 1953 г.). Бібліятэкарка з вышэйшай адукацыяй, журналістка, пісьменніца. Яе зборнік апавяданняў “Лісты да сына” раю пачытаць найперш жанчынам.
На жаль, не ведаю маладзейшых, а яны абавязкова будуць чытаць свае творы разам з вядомымі літаратарамі Віцебшчыны, Мінска ды іншых куткоў краіны ў Дзень пісьменства, які сёлета прысвячаецца Году кнігі.
Цікава зазірнуць у праграму свята. Яно пачынаецца ўжо сёння — выставамі, прысвечанымі юбілеям Я.Купалы, Я.Коласа, М.Танка, Міжнародным круглым сталом з удзелам беларускіх і замежных пісьменнікаў, навукова-практычнай канферэнцыяй, конкурсамі, кірмашамі, канцэртамі. На нядзелю запланаваны адкрыццё Сквера славутых землякоў-глыбінчан, узнагароджванне пераможцаў рэспубліканскага літаратурнага конкурсу, фестываль кнігі і прэсы, дзіцячы пленэр імя Я.Драздовіча, канцэрт Нацыянальнага акадэмічнага народнага хору імя Г.Цітовіча і многае іншае, адно паспявай усюды пабываць.
Сымон АКСЕНІН.

Popularity: 1%

«Хрысток» у хаце

Амаль поўная зала сабралася ў Хмелеўскім Доме культуры гэтым вечарам, дзе “Дараносіца” і “Хмелеўскія валацугі” ладзілі справаздачны канцэрт. А людзі ўсё ішлі, каб пабачыць-паслухаць выступленне па-сапраўднаму народных калектываў.
Сапраўды, для артыстаў з Хмелева 2011 год быў надзвычай паспяховым — насычаным танцавальна-песеннымі справамі, цікавымі падзеямі і сустрэчамі. Як вынік — Грамата ад упраўлення культуры аблвыканкама, якую ўручыла дырэктар абласнога грамадска-культурнага цэнтра Святлана Каржук; Ліст падзякі ад райвыканкама загадчыцы Дома культуры, кіраўніку ўзорнага дзіцячага калектыву “Дараносіца” Таццяне Грыцук — з рук намесніка старшыні Алы Ануфрыюк; каштоўны падарунак (ноўтбук), прыдбаны аддзелам культуры, які ўзначальвае Васіль Чапялевіч.
Шмат у хмелеўцаў сяброў, удзячных за іх мастацтва, адраджэнне і захаванне спадчыны.
— Ездзілі мы паўсюль, былі нават за Бугам, але найлепшыя нашы гледачы тут, у родным сяле, — прызнаваліся Таццяна Грыцук і Наталля Дырман, пачынаючы канцэрт. — Нядаўна былі ў сяброў з Падляшша, амаль тыдзень калядавалі, мех дарункаў сабралі, а яшчэ больш — добрых уражанняў. Імі будзем дзяліцца з вамі!
Завіхурыла ў танцах “Дараносіца”: тут вам і “фірмены” “Абэрак”, і вядомая ўсім “Лявоніха”, і гарэзлівая полька беларуская… А як спяваць пачалі — захапленне і замілаванне выклікалі: што за галасы ў дзяцей! Гучалі: “А ты, гаспадынька”, песні-віншаванкі “бацькам былога дзіцяці”, тым, каму ў войска ісці, і тым — каму пад вянец…
Вынеслі хмелеўскія дзеці на сярэдзіну сцэны шыкоўную калядную зорку, вырабленую падляшскімі майстрамі. Шмат зараз мы гаворым пра выхаванне, шукаем выйсце: як дзяцей дабру навучыць, сямейным каштоўнасцям. А ў Хмелеве даўно ад слоў перайшлі да спраў.
…Ззяе зорка — усмешкі ззяюць, дзеці спяваюць, дарослыя іх вітаюць. І дыялог нараджаецца.
— І ў нас калісь такая звязда была! — выгукнула нейкая жанчына ва ўзросце.
А малодшыя адказалі з усмешкай:
— А мы ж думалі, лепшай, чым у нас ніколі не было!
Многае ўзята, як дарагі падарунак, ад бабуль, нешта — ад польскіх беларусаў. Ужо шмат гадоў у Бельску-Падляшым працуе Музей малой Айчыны ў Студзіводах. Яго стваральнік, цудоўны (як у народзе кажуць, душа-чалавек) Дарафей Фіёнік некалі паклікаў да сябе хмелеўцаў, цяпер сувязі ў іх непарыўныя.
Сёлета хмелеўская моладзь прывезла з паездкі ў Польшчу дзясяткі народных песень і цэлы абрад, які ў нашай мясцовасці, на жаль, не захаваўся. Завецца ён “Хрысток” і святкуецца ў пачатку года, прымеркаваны звычайна да Вадохрышча. Зрываюць дзеці з дуба галінкі, на якіх лісты не апалі. Гэтыя сімвалы неўміручасці і называюцца “хрысток”. Перавязваюць дубочкі каляровымі стужачкамі, пішуць на тых галінках віншавальныя словы, ходзяць па хатах з такім падарункам, спяваюць, гаспадароў славяць, за тое і пачастункі маюць. Захоўваецца “хрысток” у хаце год, дабрабыт сцеражэ, спакой беражэ.
Напрыканцы вясёлых хмелеўскіх вячорак быў для бацькоў яшчэ адзін сюрпрыз: паказалі фільм пра “Дараносіцу”. Створана стужка берасцейскімі тэлефурналістамі пад кіраўніцтвам Міколы Пракаповіча.
Анатоль БЕНЗЯРУК.
На здымку: “Дараносіца” ў час справаздачнага канцэрта.
Фота аўтара.

Popularity: 1%

Жаўталісце “Лунінскай восені”

Восем гадоў назад у вёсцы Лунін Лунінецкага раёна з’явілася традыцыя: праводзіць у школе святы літаратурнай восені, пад час якіх на абласным літаратурным фестывалі ўручаецца прэмія імя У.Калесніка за лепшыя творы аўтараў Берасцейшчыны.
Кожны раз гасцям уручаецца хлеб-соль. Яны сустракаюцца з дзяўчынкай у вобразе “Лунінскай восені-2011” і па жоўтым дыване (падлога поўнасцю ўслана кляновым лісцем) кіруюцца ў актавую залу, дзе праводзіцца вечарына.
Чаму для літаратунага фестывалю выбралі менавіта Лунін? Распявадаючы пра сваю вёску, вам абавязкова раскажуць, як у ХІХ стагоддзі тут у Барыса-Глебскай царкве вёў служэнне святар Платон Максімавіч Ціхановіч. Айцец Платон стварыў першую граматыку беларускай мовы. Вядома, што ў той час не было яшчэ літаратурнай мовы, таму аўтар напісаў кнігу на аснове мясцовай гаворкі.
Праз многа-многа гадоў у Луніне нарадзіўся і скончыў школу Мікалай Елянеўскі — адказны сакратар газеты “Полесская правда” (г.Пінск). Яго зацікавілі жыццё і лёс земляка-святара. Мікалай Васільевіч доўга вывучаў дакументы, звяртаўся да іншых крыніц і ў рэшце рэшт напісаў кнігу “Время пастыря” пра айца Платона і раман-хроніку “Наперсный крест”, надрукаваную ў часопісе “Белая вежа”. За гэтыя творы пісьменнік 25 лістапада быў уганараваны Калеснікавай прэміяй у намінацыі “Проза”.
Пры ўручэнні ўзнагарод, намеснік старшыні абл-выканкама Л.А.Цупрык адзначыў неацэнную ролю пісьменнікаў у захаванні духоўнага багацця народа. Мы не будзем расказваць пра ўсіх сёлетніх лаўрэатаў прэміі імя У.Калесніка. Скажам толькі, што за апошнія пяць гадоў ёю былі адзначаны творы двух дзясяткаў літаратараў Брэстчыны.
Тут жа на літаратурным фестывалі падвялі вынікі конкурсу творчых работ сярод моладзі пад назвай “Суніцамі пахне Айчына”, які прысвячаўся 75-годдзю М.Рудкоўскага.
У ліку пераможцаў і вучаніца сярэдняй школы №1 г.Жабінка Дар’я Ніканчук. У яе Дыплом трэцяй ступені. Апроч таго, дзяўчына атрымала  спецыяльны дыплом “Народнай газеты” (г.Мінск) за актыўнае супрацоўніцтва з беларускай прэсай. Сапраўды, свае допісы Даша нярэдка друкуе і ў раённай газеце “Сельская праўда”, і ў абласной “Народнай трыбуне”, ды ў іншых перыядычных выданнях краіны.
Ёсць яшчэ адна неад’емная традыцыя фестывалю: перад гасцямі выступаюць самыя знакамітыя народныя калектывы Лунінецкага раёна — такія, як ансамблі “Шляхцічы”, “Сустрэча”, “Вандроўнікі” і інш. Развітваючыся з гэтай песеннай і гасціннай зямлёй, кожны ў душы захоўваў часцінку яе цяпла.

Popularity: 1%

…З паэзіяй самабытнага творцы

Знаёмства з біяграфіяй і вершамі Васіля Гадулькі ў мяне пачалося два гады таму, калі разам з аднакласнікамі пад кіраўніцтвам настаўніцы гісторыі Кацярыны Мікалаеўны Чарнагузавай стала праводзіць экскурсіі для вучняў і гасцей у нашым школьным гісторыка-краязнаўчым пакоі.
Мяне захапіла паэзія, глыбокая, вобразная, у якой кожнае беларускае слова дасканалае. Творы Васіля Гадулькі — своеасаблівая споведзь перад сабою, сябрамі, каханай жанчынай. Яны адразу заваражылі мяне шчырай адкрытасцю і глыбокім філасофскім роздумам. Кожны раз у трапяткіх вершах знаходжу адказы на важныя пытанні: што такое шчасце, дабро і зло, у чым сэнс людскога існавання, па якой дарозе ісці далей у жыцці. За два гады знаёмства з творчасцю паэта з Федзькавічаў з’явіліся любімыя радкі, якія перачытваю з вялікай асалодай:
Люба мне, калі ў прыціхлым садзе
ў кронах дрэў не згас яшчэ агонь.
Ліст пажоўклы прыляціць і сядзе
матыльком на золкую далонь.
Альбо:
Крывяню сабе вусны
калінавай ягадай спелаю.
П’ю ляснога паветра
духмяны смалісты настой.
І ўплятае мне восень
яшчэ адну нітачку белую —
урачыстага смутку —
у мой жураўліны настрой.
Не перастаю здзіўляцца таму, што пры жыцці лёс пасылаў паэту столькі цяжкіх, а часам невыносных выпрабаванняў, а ён не счарствеў душой, не стаў абыякавым да ўсяго. Пісаў шчыра, пранікнёна і лёс свой успрымаў як крыж, што павінен несці паслухмяна.
Інстытут замежных моў застаўся незакончаным. Не склалася і настаўніцкая кар’ера. Пражыўшы ўсяго 47 гадоў, ён не стварыў сваёй сям’і, не пакінуў дзяцей… Я часам задумваюся, а якім бы бацькам стаў Васіль? Мне здаецца, клапатлівым, уважлівым, неабыякавым да лёсу сваіх крывіначак. З сынам і дачушкай размаўляў бы на нямецкай, англійскай, французскай або польскай мовах, якія добра ведаў. І з кожным з іх абавязкова — на роднай мове, без якой беларусу нельга не жыць, не дыхаць па-сапраўднаму.
Шкада, што паэтава каханне засталося безадказным, што застаўся ён самотнікам. Васіль замкнуўся ў сабе пасля таго, як на ягоных вачах пад коламі трактара загінуў брат Пятро, а потым пасля доўгай хваробы памерла маці. Паэт адчуў адзіноту. Але душу яшчэ ратавалі вершы… Пры жыцці ягоныя вершы часцей выходзілі на старонках раённай газеты, толькі праз дзесяцігоддзе пасля смерці выйшаў паэтычны зборнік “Голас”. В.Гадулька прадбачыў з’яўленне гэтай кнігі, калі пісаў:
Яго шчырага сэрца прызнанні
цэлы свет з заміраннем чытаў.
Свет адмовіў паэту ў каханні,
а самога ўсё роўна прызнаў.
У кожнага чалавека ёсць прызначэнне, для якога ён прыходзіць на Зямлю. Гадулькавы вершы вымушаюць і мяне задумвацца, якое яно ў мяне?
Я ганаруся сваім земляком, яго багатай паэтычнай спадчынай, у якой ёсць нават вянок санетаў. Мне пашчасціла знаёміць наведвальнікаў школьнага мемарыяльнага пакою з творчасцю Васіля Гадулькі, яго адметным паэтычным словам. Гэта знаёмства працягваецца на ўроках беларускай літаратуры і гісторыі, калі тэмы ўрокаў носяць назву “Наш край”. Прыемна і радасна, што імя В.Гадулькі памятаюць на Жабінкаўшчыне. Аб гэтым сведчыць праведзенае ў гэтым годзе Свята кнігі “І кропелькай сонца згублюся ў траве”, прысвечанае 65-годдзю з дня нараджэння паэта, які меў роднасную мне душу.
Я ўдзячная лёсу за знаёмства, што падаравала мне магчымасць дакрануцца да паэзіі самабытнага творцы з чыстым сэрцам.

Popularity: 1%

Хто любіць гарбату з цукрам, хто — не. А вось творчасць калектыву эстраднага танца “Цукарынка” клуба цукровага завода, бяру на сябе смеласць сцвярджаць, даспадобы ўсім.
І сапраўды, якая асалода глядзець на мілых, яркіх выканаўцаў! Тоненькія станы, дасканалыя рухі і такія цёплыя ўсмешкі не могуць не захапіць гледача. За гэтай лёгкасцю і грацыёзнасцю — вялікая праца кіраўнікоў Тамары Дзікой і Дзіны Зданевіч, а таксама саміх дзяўчат.
Харэаграфічнае майстэрства калектыву, арыгінальнасць пастаноўкі адзначыла высокае журы адкрытага конкурсу дзіцячай моладзевай творчасці “Новы рух — 2011”, які праходзіў у Мінску 5 лютага.
У ім бралі ўдзел творчыя калектывы з усёй рэспублікі. Прафесійны ўзровень самадзейных артыстаў быў высокі, калектывы — цікавыя, але ўсё ж “Цукарынка” пакарыла гледачоў і журы  сваім танцам “Чмяліны рой” непаўторнасцю выканання, стала першай у сваёй намінацыі і атрымала дыплом 1 ступені.
Хочацца пажадаць юным артысткам вялікіх сцэн і ўдзячных гледачоў. З перамогай! Так трымаць, салодкія зорачкі!
Разам з тым, выказваем бясконцую падзяку адміністрацыі завода, прафсаюзнаму камітэту за ўзаемаразуменне, увагу і матэрыяльную падтрымку.
В.ГАРДЗЕЙЧЫК, мастацкі кіраўнік клуба ААТ “Жабінкаўскі цукровы завод”.
На здымку: танцуюць “Цукарынкі”.
Фота І.Жук.

Popularity: 1%

І ў нашы дні вядомы крылаты выраз “… сеяць разумнае, добрае, вечнае…” у педагогіцы мастацтва не губляе свайго актуальнага значэння, асабліва ў эстэтычным выхаванні падрастаючага пакалення. Як паказвае вопыт, увасабленне гэтага выразу ў жыццё патрабуе ад педагога штодзённай работы розуму і сэрца, поўнай аддачы душэўных сіл, цеснага кантакту з навучэнцамі.
Паміж цэнтрам пазашкольнай работы Жабінкі, на базе якога праходзяць заняткі ў гуртках выяўленчага мастацтва сярод вучняў 1-5 класаў, і супрацоўнікамі бібліятэкі цукровага завода ўсталявалася даўняя шматгадовая традыцыя — экспанаваць лепшыя дзіцячыя работы ў зале бібліятэкі. Гэта цікавае і карыснае супрацоўніцтва з грамадскасцю горада, яго гасцямі. Бібліятэкары з разуменнем адносяцца да гэтай справы, часта самі прапаноўваюць зрабіць у іх зале чарговую выставу творчых работ юных мастакоў.
Інтэр’ер старой бібліятэкі не дазваляў у поўным аб’ёме выстаўляць дзіцячыя малюнкі. З адкрыццём новага будынка яе ў цэнтры мікрараёна цукровага завода нашы магчымасці для афармлення выстаў значна палепшыліся. Прасторнае фае, стэлажы, сталы не бываюць пустымі. Творы выяўленчага мастацтва хлопчыкаў і дзяўчынак экспануюцца рэгулярна да святаў і каляндарных датаў, таму што сузіраць, любавацца імі, без сумнення, павінны гледачы. Юным мастакам-творцам вельмі важная адзнака іх працы не толькі ў сценах школы, класа, важна грамадская думка і прызнанне. Выставы пра многае гавораць: аб саміх аўтарах, пра адлюстраванне жыцця ў навакольным свеце, пачуццяў, перажыванняў, спадзяванняў і імкненняў.
Праграма па выяўленчым мастацтве накіравана на далучэнне школьнікаў да розных пластычных яго відаў: тут і малюнкі ў монахраматычнай гаме, і работы з колерам. Дзеці працуюць з гуашшу, акварэллю, акрылам, на ўяўленне і з натуры, займаюцца дэкаратыўна-прыкладной дзейнасцю, працуюць у стылі art dеcor, шырока выкарыстоўваюць прыёмы ў стылі hand made. Паказваем сябе ў работах не толькі фарбамі, а і ўпрыгожваем іх каляровай паперай, паеткамі, стразамі, бісерам, саломай, кавалачкамі аксаміту, ніткамі. Асаблівай складанасцю адрозніваюцца творы бісернага плану, канструяванне прадметаў навакольнага свету. Словам, працуем у спалучэнні выяўленчых, дэкаратыўных і канструктыўных відаў мастацтва, прымяняючы змешаныя тэхнікі.
Сёння асаблівае месца адводзіцца на занятках развіццю эмацыянальна-вобразнага мышлення вучня. Такім чынам, далучэнне да мастацтва трэба ажыццяўляць метадамі, якія адпавядаюць “інструменту пазнання” — г.зн. мастацкаму вобразу.
Настаўнік выяўленчага мастацтва ў адной асобе ёсць і педагог, і мастак. Ён абавязаны не толькі чула, спагадліва ўспрымаць творы мастацтва, але і перажыванні кожнага вучня на занятках, таму што яны, гэтыя перажыванні носяць індывідуальны характар, і ім трэба дапамагчы выразіцца ў слове аб творы і ў практычнай дзейнасці пры стварэнні ўласнай работы.
Дырэкцыі цэнтра пазашкольнай работы і другой гарадской школы ўдзячныя супрацоўнікам цукразаводскай бібліятэкі Алене Чыркун і Аксане Капчук за супрацоўніцтва з дзеткамі, за садзейнічанне ў навучанні іх з самага ранняга ўзросту разбірацца ў тых духоўных каштоўнасцях, сярод якіх жывуць і твораць. А таксама за тое, каб кожны школьнік змог адрозніваць сапраўднае мастацкае палатно ад сурагату так званай “масавай культуры”, якая прыцягвае да сябе яркасцю, нярэдка фамільярнасцю і не патрабуе напружання думкі і пачуццяў.
Пад час такіх выстаў чытачы бібліятэкі (дарослыя і юныя), а таксама госці, з’яўляюцца пастаяннымі гледачамі і ўключаюцца ў роздум аб сутнасці мастацтва, сэнсе творчасці сучаснага мастака, аб прыналежнасці да айчыннай культуры. Талент да многага абавязвае. Не таленавітых творцаў сярод вучняў няма. Цёплыя водгукі атрымліваюць работы шасцікласнікаў Настассі Мышкавец, Ксеніі Борсук, чацвёртакласнікаў Карыны Шпілька, Вольгі Цупа, Марыі Атаманчук і Міхаіла Мікуліча. На занятках у гуртку выяўленчага мастацтва яны праяўлялі і праяўляюць сілу інтэлекту, настойлівасць у авалоданні ведамі, натхнёна развіваюць свае здольнасці, пашыраюць светапогляд, імкнучыся быць зразумелымі гледачамі, адчуваюць адказнасць за прапаганду эстэтычных ідэалаў.
Такім чынам цукразаводская бібліятэка — наша своеасаблівая выставачная зала, у якой юныя мастакі дзеляцца з гледачамі вопытам эстэтычных перажыванняў, расказваюць пра сваё бачанне свету, задумкі. Сапраўднаму мастацтву патрэбны не толькі прафесіяналы, але і людзі, якія разумеюць і правільна ўспрымаюць творчасць, якая ствараецца пэндзлікам, алоўкам…
І.РУДКОЎСКАЯ, педагог.

Popularity: 1%

Штуршком да гутаркі з дырэктарам гарадскога Дома культуры Галінай Іванаўнай Турыцынай стаў калядны канцэрт мастацкіх калектываў і спевакоў-салістаў ГДК. Тыя, хто пабываў на ім, не пашкадавалі: канцэрт складаўся больш чым з двух дзясяткаў нумароў, прычым пераважная большасць іх — новыя. Аднак павялі мы гутарку не толькі пра станоўчае, а і аб праблемах самадзейнага мастацтва, яго сённяшняй ролі ў культурным жыцці і гараджан, і вяскоўцаў.
Вось адзін з момантаў, які вымагае разгляду. Сёння людзі не дужа ахвотна ідуць выступленні непрафесійных артыстаў — маўляў, чаго ад іх, “местачковых”, чакаць, і тым больш — на канцэрты платныя…
— Наш калядны канцэрт таксама быў платны, і акурат гледачоў-слухачоў на ім было вобмаль. У гараджан, зразумела, меліся свае праграмы на святочныя дні, да таго ж канцэрт, што адбыўся 8 студзеня, мала афішаваўся, гэта мушу прызнаць. Але прычына паўпустой залы палягае і ў платнасці канцэртаў, якія ў нас, дарэчы, нячастыя. Дый кошт білетаў амаль што сімвалічны. Зараз ці не ў кожнага ёсць электронныя крыніцы музыкі і спеваў, дык навошта, думаюць многія, “выкідваць” лішнюю пяцёрку або дзясятку? Тым болей, як вы сказалі, на “местачковых”? Не шкада грошай хіба што на “Песняроў”, на Эдзіту П’еху, іншых у добрым сэнсе гастралёраў. Як правіла, білеты на іхнія канцэрты нашмат даражэйшыя, дык іх аплочваюць для сваіх работнікаў прадпрыемствы і арганізацыі. Але тады ў пройгрышы “адзіночныя” аматары песні, бо для іх мала калі білеты застаюцца. Нешта падобнае адбываецца, калі даюцца няплатныя канцэрты з нагоды святочных урачыстасцяў. “Чаму ўваход толькі з запрашэннямі? — пытаюцца ў нас. — Мы не сярод запрошаных, дык білеты купілі б”. У іншых гарадах, напрыклад у Івацэвічах, канцэрты платныя ўводзяцца ў звычку ў дзень 8 Сакавіка ды іншых святаў. У нас пакуль што — не: суадносіны платных і няплатных прыкладна адзін супраць пяці.
— Давайце, Галіна Іванаўна, паспрабуем абвергнуць некаторыя стэрэатыпы ў псіхалогіі аматараў музычнага мастацтва. Першы: любую музыку я магу знайсці ў камп’ютары.
— Зусім няцяжка абвергнуць. Ніякая электроніка — ні тэлевізар, ні камп’ютар — не могуць замяніць жывыя зносіны з выканаўцамі. Можна паслаць запіску-пытанне ў час канцэрта, пагутарыць пасля яго, узяць аўтограф. Галоўнае ж — атрымаць сапраўдную асалоду.
— Другі стэрэатып: заплачу ў дзесяць разоў больш за канцэрт папулярнага спевака, а на самадзейнага артыста не патрачу ні рубля, няхай спявае “за так”. Пры гэтым не кожнаму ў галаву прыходзіць, што платныя канцэрты рыхтуюцца з удвая большаю адказнасцю, што іх удзельнікі, у тым ліку, або і найперш, самадзейныя, працуюць на сцэне на поўную сілу і нават цераз яе.
— Згодная з вамі. У час каляднага выступлення нашых артыстаў я знаходзілася за рэжысёрскім пультам разам з Віктарам Дзірыным. Мы чулі выказванне госця, мінчаніна. У Мінску, сказаў ён, плаціш вялікія грошы, ды рэдка пачуеш падобны канцэрт. Можа, гэта камплімент быў, але праўда тое, што мастацкая самадзейнасць паўсюль сёння такога ўзроўню, які і не сніўся трыццаць, дваццаць і менш гадоў назад. А ў шчырасці, адказнасці, працавітасці артысты-аматары пераўзыходзяць ці мала каго з самаўпэўненых прафесіяналаў, якім бясконцыя выступленні “прыядаюцца” аж да непавагі да публікі, асабліва правінцыйнай. Той, хто прыязджае ў Жабінку, так ці інакш выкарыстоўвае фанаграму (за вельмі рэдкім выключэннем). Непадрыхтаваны слухач можа не заўважыць, а падрыхтаваны — адчувае гэта штораз.
— Што, на вашу думку, падымае ўзровень аматарства, набліжае да прафесіяналізму? І што стымулюе? Не заробкі ж, якімі работнікі культуры пахваліцца не могуць.
— Расце якасць падрыхтоўкі ў навучальных установах — ад школаў мастацтваў да ўніверсітэтаў. Праводзяцца шматлікія конкурсы — ад гарадскіх і раённых да міжнародных. Дамы культуры няблага забяспечаны заламі для рэпетыцый і канцэртаў, музычнымі інструментамі і сучаснаю апаратураю, кваліфікаванымі кадрамі, пры аддзелах культуры створаны арганізацыйна-метадычныя цэнтры.
Добры стымул для аматарскага мастацкага калектыву — атрымаць званне народнага або ўзорнага. Пры нашым ГДК працуюць тры народныя калектывы: вакальны ансамбль “Каларыт” — кіраўнік Мікалай Зіноўеў, эстрадная група “Аляксандр-парк” — Наталля Лосева, хор “Скарбніца” — Галіна Міцковіч. Адзін — узорны: дзіцячы ансамбль народнага танца “Каруначкі”, якім з першага дня кіруе Ірына Румко. “Каруначкі” напрыканцы мінулага года адзначылі сваё 25-годдзе з абноўленым рэпертуарам і павялічаным складам удзельнікаў. Сёння тут 80 хлопчыкаў і дзяўчынак.
Мне прыемна сачыць за ростам майстэрства ўсіх калектываў, усіх артыстаў. Захоплена, карпатліва працуюць салісты Лілія Дашкевіч, Аксана Сідарук, Ірына Рынчук, Галіна Міцковіч, Валерый Няменшы; з першага канцэрта заявілі пра сябе “навічкі” Алеся Жукава і Андрэй Зубараў. Палюбіліся жабінкаўцам выступленні эстраднага танцавальнага калектыву пад кіраўніцтвам Ірыны Паўлавай, вакальнага ансамбля “Скарб” — кіраўнік Васіль Сідарук, хору ветэранаў, які на чале з Людмілай Дошчык пазмагаюцца сёлетняй вясной за званне народнага. Толькі летась хор даў больш чым дваццаць канцэртаў.
Стаць калектывам з ганаровым званнем, а праз кожныя тры гады пацвярджаць гэты гонар усё цяжэй. Абавязковы зараз удзел у рэспубліканскіх і міжнародных конкурсах. Абавязковае “жывое” выкананне музыкі і песні, музычнае суправаджэнне танца. З фанаграмаю — безнадзейная спроба. Таму робім захады, каб стварыць пры Доме культуры малую аркестровую групу.
— Званне народнага або ўзорнага калектыву — гэта маральнае задавальненне, прэстыж. Ці прадугледжвае яно таксама матэрыяльную падтрымку? Якія наогул заробкі ў вашых мастацкіх кіраўнікоў? Не адзін з іх працуе па многа гадоў, не шукае больш аплачвальнай працы.
— Тарыфная стаўка кіраўніка народнага калектыву 340 тысяч рублёў. Плюс прэмія з фонду заработнай платы, вельмі рэдка са спецрахунку, які складаецца з выручак за платныя паслугі. Гэта, самі разумееце, мізер, калі няма іншых крыніц даходу. На такія заробкі выпускнік акадэміі мастацтваў (кансерваторыі) не пойдзе. Скажам, былі марныя нашы перамовы з брэсцкім прафесійным кампазітарам, выдатным арганізатарам і кіраўніком Сяргеем Любчуком. Маладога ж выпускніка каледжа трэба дадаткова вучыць, прыезджаму — стварыць добрыя ўмовы для працы і быту, каб “прыжыўся”. А “цякучкі” няма таму, што мастацкія кіраўнікі, якія працуюць у нас, маюць сталае месца жыхарства, сем’і і, безумоўна, адданасць сваёй справе. Здраджваць прафесіі яны не хочуць.
— Не будзем, як кажуць, далёка хадзіць: спыніцеся, калі ласка, на сваёй біяграфіі як культработніка.
— Я закончыла культасветвучылішча ў Магілёве, але работнікам культуры стала не адразу. У Івацэвічах прайшла стажыроўку, а ў чэрвені 1979 года з мужам і малым дзіцем пераехала ў Жабінку (муж — пераводам сюды начальнікам прамбурводаў). У райаддзеле культуры мне сказалі: працы пакуль што няма, будзе — патэлефануем. Куды ісці? Пайшла на вузел сувязі тэлеграфісткаю, засвоіць азбуку Морзе музычны слых дазваляў. Закончыла, прычым з поспехам, спецыяльныя курсы і пачала працаваць. А праз два месяцы — званок: ёсць невялікая стаўка загадчыка аўтаклуба. І, ведаеце, я пайшла, хоць сувязісты адгаворвалі — зарплата ж тут у пяць разоў вышэйшая, папракалі — грошы на тваю вучобу патрацілі… Не, пайшла насустрач таму, што бліжэй для душы. Ездзіла з клубам на колах па вёсачках, дзе не было стацыянарных устаноў культуры. Я ўпэўненая: без любові да аднойчы выбранай прафесіі, без прызвання ўжо даўно не было б каму працаваць ні ў дамах культуры, ні ў бібліятэках, ні ў школах мастацтваў.
— Больш чым трыццаць гадоў працы ў культуры даюць вам усе падставы казаць не толькі пра яе бясспрэчныя набыткі, а і пра страты. У прыватнасці — страты ў народна-традыцыйным, нацыянальным змесце. Яны падаюцца мне відавочнымі.
— Сучасная моладзь цягнецца больш да эстрады, да забаўляльных відовішчаў. Калі ласка, ёсць эстрадныя групы, дыскатэка, розныя шоў, заняткі аэробікаю, каратэ… Аднак жа юныя танцоры ў “Каруначкі” ідуць! За адзін год прыйшлі тры дзясяткі новых удзельнікаў. Увогуле, стараемся спалучаць традыцыйнае з сучасным, розныя накірункі і захапленні. З улікам іх выстройваем і канцэрты. Імкнемся пры гэтым захаваць аўтэнтычнае народнае мастацтва, скажам, народны танец. Яго ў чыстым выглядзе мала дзе сустрэнеш цяпер: калектывы не-не ды і ўключаюць у яго элементы эстрады. Добра, што кампетэнцыя камісіі пры наданні танцавальным калектывам званняў, а таксама журы спецыяльных конкурсаў і фестываляў такога “вінегрэту” не прымаюць: танец народны — дык няхай і будзе народным!
Што да народных святаў і абрадаў, дык тут ёсць праблемы. Звычайна старажытныя святы прыпадаюць на хрысціянскі пост, таму царква схіляе культработнікаў не праводзіць іх зусім. Шмат дзе ў вобласці нашы калегі так і робяць. Напрыклад, далёка не ўсюды ладзіцца Купалле, прыгожае ў многіх адносінах тэатралізаванае гулянне.
— Іменна гулянне, якое даўно страціла сувязь з магічнымі паганскімі вераваннямі. Затое далучае да старажытнай нацыянальнай культуры і гісторыі. Бразільцы, кубінцы, італьянцы не меншыя хрысціяне за нас, аднак штогод праводзяць карнавалы і маскарады. А пост… Хіба абавязкова аб’ядацца ў купальскую ноч? Яшчэ большы пост у ноч навагоднюю, і праходзіць яна куды з большымі чаркамі і скваркамі. Дык што, “адмяніць” і Новы год? Удасца гэта праваслаўным святарам?..
— Не ведаю, каму гэта ўдасца. Мусіць, з царквою проста трэба знаходзіць кропкі ўзаемапаразумення…
— … уважліва выслухоўваць і выстаўляць свае аргументы.
— Напэўна. Іншая праблема. Нацыянальнае свята, само сабою, павінна праводзіцца на нацыянальным грунце, мове ў тым ліку. На вялікі жаль, мала хто з культработнікаў добра валодае ёю. Або неахвотна ёю карыстаецца. Думаю, больш цесныя сувязі трэба наладжваць са школамі — старшакласнікамі і настаўнікамі. Рэжысураю старажытных святаў мы таксама не задаволены: не стае сапраўдных знаўцаў народных традыцый.
— Некалькі слоў, Галіна Іванаўна, пра планы Дома культуры.
— Недалёка Масленіца, а там і канцэрт да 8 Сакавіка, рыхтуемся. Хор ветэранаў, як ужо згадвалася, вясною трымае справаздачу на званне народнага, свае ганаровыя званні будуць адстойваць “Каруначкі” і “Скарбніца”. Да гэтага часу неабходна арганізаваць аркестровую групу.
У перспектыве разлічваем знайсці спецыялістаў і стварыць студыю ці гурток бальнага танца, які ўпрыгожваў бы любы канцэрт, тэатральную студыю хаця б для міні-спектакляў, для тэатралізаваных відовішчаў пад час традыцыйных святаў Масленіца, Купалле і іншых, для разнастайвання Пакроўскага кірмашу.
Гэты год, як і ранейшыя гады, будзе насычаны конкурсамі і фестывалямі, у якіх мяркуем браць актыўны ўдзел і старацца стаць лаўрэатамі.
— Апошняе пытанне. Яно цікавіць аматараў творчасці Эдзіты П’еха. Яе канцэрт, відавочна, у гэтым годзе не адбудзецца?
— Так, на жаль. Яго раней адмянілі з-за хваробы спявачкі, і мы раздалі слухачам грошы за білеты. Першыя сёлетнія госці Жабінкі — Ядвіга Паплаўская і Аляксандр Ціхановіч. Іх канцэрт намечаны на 18 лютага.
Гутарыў А.КАСКО.
Ад рэдакцыі. Запрашаем усіх работнікаў культуры як горада, так і вёсак, аматараў мастацтва, нашых чытачоў далучыцца да апублікаванай сёння гутаркі. Смела выказвайце свае заўвагі і прапановы, погляды на сённяшні стан культуры і яе перспектывы.

Popularity: 1%